Het is algemeen bekend dat artsen een beroepsgeheim hebben. Dit beroepsgeheim dient zowel het individuele belang van de patiënt (privacy) als het collectieve belang van de maatschappij (gelijke toegang tot de gezondheidszorg). Maar wat nu wanneer een patiënt komt te overlijden?
Het beroepsgeheim is een belangrijk recht van de patiënt; het recht om onbevreesd naar een arts te kunnen gaan. In artikel 272 Sr is geheimhoudingsplicht verankerd. De hoofdregel is dat een arts zonder toestemming van de patiënt aan anderen geen inlichting over de patiënt dan wel inzage in of afschrift van het medisch dossier mag verstrekken. Een arts heeft als het ware een zwijgplicht, die ruim moet worden uitgelegd. Hij doet er dus goed aan om te zwijgen over alles wat hij over een patiënt te weten is gekomen in het kader van de behandeling.
Beroepsgeheim na overlijden
Reikt het medisch beroepsgeheim dan ‘over het graf heen’? Het antwoord op deze vraag is een volmondig ‘ja’. Ook na het overlijden is de hoofdregel dat geheimhouding en privacy van de patiënt moet worden gerespecteerd. Dit betekent dat nabestaanden in beginsel geen recht hebben op inzage in het dossier van een overledene. Ook kunnen zij een arts niet ontheffen uit de geheimhoudingsplicht die hij heeft ten opzichte van zijn overleden patiënt.Op deze hoofdregel bestaan drie uitzonderingen.
(1) Inzage met (veronderstelde) toestemming
Een patiënt kan zijn arts voor het overlijden toestemming geven om medische informatie vrij te geven aan (een bepaalde) nabestaande. Dit komt in de praktijk echter zelden voor. Simpelweg omdat voor het overlijden niet duidelijk was dat dit nodig zou kunnen zijn. Indien een patiënt deze toestemming voor zijn overlijden niet heeft gegeven maar de arts deze veronderstelt, mag de arts het beroepsgeheim eveneens doorbreken. De beoordeling van veronderstelde toestemming dient een arts uiterst zorgvuldig te doen. Indien de arts twijfelt over de wil van de patiënt mag hij er niet vanuit gaan dat deze toestemming zou hebben gegeven.
(2) Recht op inzage vóór overlijden werkt door na overlijden
Een ouder, voogd of wettelijk vertegenwoordiger van een patiënt die voor het overlijden van de patiënt recht op inzage in het medisch dossier had, heeft dat ook na het overlijden van de patiënt. Het recht op inzage werkt dus door.
(3) Zwaarwegend belang
In zijn
arrest van 20 april 2001 heeft de Hoge Raad bepaald dat de geheimhoudingsplicht van een arts ook kan wijken voor zwaarwegende belangen van de nabestaanden. In artikel 23 van de toekomstige Wet cliëntenregeling zorg (Wcz) staat dat nabestaanden recht hebben op inzage in geval van zwaarwegend belang en ingeval van schriftelijke toestemming gegeven door de overledene.
Is de wens van erfgenamen om inzage in het medisch dossier teneinde aan te kunnen tonen dat de overledene niet meer wilsbekwaam was bij het opstellen van zijn testament ook zo’n zwaarwegend belang? Hoewel dit niet voor de hand ligt, is in de afgelopen jaren rechtspraak tot stand gekomen waarin de rechter het belang van nabestaanden bij dossierinzage heeft erkend. Daarbij geldt dat indien de noodzakelijk geachte informatie anders kan worden verkregen dan door middel van inzage, dit altijd de voorkeur heeft.
Zo
oordeelde de rechtbank Oost-Nederland op 28 maart 2013 dat een inbreuk op de geheimhoudingsplicht van de medische behandelaar(s) onder de gegeven omstandigheden gerechtvaardigd was. In die zaak had een demente man zijn testament gewijzigd ten voordele van één zoon. De overige kinderen wilden inzage in het medisch dossier, zodat zij konden bewijzen dat hun vader niet wilsbekwaam was bij het wijzigen van zijn testament. De rechtbank stond inzage in het medisch dossier door de nabestaanden zelf niet toe maar oordeelde dat de medisch adviseur van de nabestaanden het medisch dossier wel mocht inzien.
Conclusie
Het beroepsgeheim is een zwaarwegend recht dat niet zomaar doorbroken kan worden. Indien de wilsbekwame patiënt zijn recht op privacy wil waarborgen voor het geval hij dement wordt, dient hij daartoe tijdig stappen te ondernemen.
[…] Middeldorp, B. (15 november 2013). Beroepsgeheim: inzage medisch dossier door derden na overlijden? https://ak-advocaten.eu/beroepsgeheim-inzage-medisch-dossier-door-derden-na-overlijden/ […]