Ontsnapping aan telefoonabonnement met ‘gratis’ telefoon mogelijk? (deel 3)

In 2014 wees de Hoge Raad een arrest, dat in de media veel aandacht heeft gekregen. Volgens de Hoge Raad is een telefoonabonnement met een ‘gratis’ telefoon een koop op afbetaling. Indien de telecomaanbieder niet voor de consument inzichtelijk heeft gemaakt welk deel van de maandelijkse abonnementskosten is bestemd voor de afbetaling van die ‘gratis’ telefoon, is dat abonnement nietig, dan wel vatbaar voor vernietiging. In mijn blog van 3 juli 2014 gaf ik al aan, dat er ondanks dit oordeel nog veel onduidelijkheid bestond over de praktische uitwerking van het arrest. Eind 2015 volgde een arrest van het Gerechtshof van ‘s-Hertogenbosch, waarin zij oordeelde dat de vernietiging van het abonnement slechts betrekking had op de afbetaling van de telefoon. De consument is volgens het Gerechtshof, ondanks de (gedeeltelijke) vernietiging van het abonnement, toch gehouden de abonnementskosten tot het einde van de looptijd te voldoen. Bovendien ontstaat er voor de consument de verplichting om de telefoon terug te geven aan de telecomaanbieder of, indien dat niet mogelijk is, zal de consument volgens het Gerechtshof de vervangingswaarde van telefoon aan telecomaanbieder moeten vergoeden. In mijn blog van 5 oktober 2015 gaf ik al aan, dat er in dit soort zaken vaak omstandigheden kunnen spelen die een onrechtvaardig gevoel kan geven bij een dergelijke uitkomst. In de kwestie die uiteindelijk leidde tot het hierboven aangehaalde arrest van de Hoge Raad in 2014, ging het om een vrouw die, vermoedelijk onder bedreiging, in totaal acht abonnementen had afgesloten. De telefoons had zij moeten afgeven, maar volgens deze uitspraken zou zij wel opdraaien voor alle kosten. Op 12 februari 2016 heeft de Hoge Raad opnieuw een arrest gewezen dat betrekking heeft op dit soort zaken (ECLI:NL:HR:2016:236). In dit arrest geeft de Hoge Raad antwoord op een aantal vragen die hem zijn gesteld door kantonrechter uit Den Haag. Deze recher vroeg de Hoge Raad onder meer hoe om te gaan met de afwikkeling van een nietige of vernietigde overeenkomst? De Hoge Raad bevestigt, dat de consument gehouden is het toestel terug te geven. Dit hoeft volgens de Hoge Raad niet in dezelfde (nieuw)staat waarin de consument het toestel heeft ontvangen. De consument hoeft de waardevermindering van het toestel (door bijvoorbeeld beschadigingen) slechts te vergoeden indien die waardevermindering is ontstaan wegens een gebrek aan zorg vanaf het moment dat de consument rekening mee moest houden dat hij toestel moest teruggeven. Indien de consument niet in staat is het toestel terug te geven of deze verplichting simpelweg niet nakomt, zal de de consument gehouden zijn de vervangingswaarde van het toestel te vergoeden. Ook de telecomaanbieder dient vanwege de vernietiging terug te geven wat hij van de consument heeft ontvangen. Er zal om die reden moeten worden bepaald welk deel van de abonnementskosten betrekking had op het afbetalen van de telefoon. De reeds betaalde maandelijkse termijnen die toezien op de afbetaling van het toestel dient de telecomaanbieder terug te betalen aan de consument of worden in mindering gebracht op de door de consument te betalen vervangingswaarde. De Hoge Raad maakt hiermee een einde aan de onduidelijkheid die bestond omtrent de gevolgen van de vernietiging van een telefoonabonnement met een gratis telefoon. Wel merkt de Hoge Raad hierbij op dat hij slechts hoofdlijnen heeft willen geven over hoe om te gaan met de gevolgen van de vernietiging, maar dat er in de individuele en afzonderlijke zaken allerlei feiten en omstandigheden kunnen spelen die het rechtvaardigen om van die hoofdlijnen af te wijken.