Ontsnapping aan telefoonabonnement met ‘gratis’ telefoon mogelijk?

03 jul 2014 Ondernemingsrecht Erik van Loon

N.b. Dit artikel is meer dan een jaar geleden voor het laatst gewijzigd. De informatie kan verouderd zijn.
Enige tijd geleden viel mij op, dat diverse nieuwsmedia veelvuldig berichtten dat ‘jongmeerderjarigen’ werden gedwongen, zelfs bedreigd, tot het afsluiten van meerdere dure telefoonabonnementen op één dag. Laatst berichtte Omroep Brabant over twee mannen die een vrouw van 20 uit Terneuzen onder bedreiging hadden gedwongen tot het afsluiten van zes telefoonabonnementen in Breda. De daarbij verkregen kostbare telefoons moest zij vervolgens meteen afstaan, terwijl de jongmeerderjarige in kwestie achterbleef met torenhoge abonnementskosten. Het wrange van deze telefoonafpersing is dat, nadat het slachtoffer eenmaal is bijgekomen van de schrik, hij of zij vervolgens wordt geconfronteerd met een ingewikkeld juridisch probleem. Men komt namelijk niet gemakkelijk uit onder de (betalings)verplichtingen die voortvloeien uit de afgesloten telefoonabonnementen.

Wat is een 'gratis' telefoon: schiet de Hoge Raad te hulp?

Onlangs heeft de Hoge Raad een arrest gewezen omtrent de juridische kwalificatie van een telefoonabonnement waarbij een ‘gratis’ telefoon aan de consument ter beschikking wordt gesteld. De Hoge Raad oordeelde dat er in dergelijke gevallen in beginsel sprake is van een (ver)koop op afbetaling, dan wel een consumentenkrediet (ECLI:NL:HR:2014:1385). Als gevolg van deze juridische kwalificatie is vereist dat de telecomaanbieder in de overeenkomst inzichtelijk maakt welk deel van de abonnementskosten toezien op de afbetaling van de ‘gratis’ telefoon, bij gebreke waarvan de consument onder de overeenkomst uit kan komen. Deze maas in de wetgeving zou voor onderhavige zaken wellicht uitkomst kunnen bieden. Hoewel deze uitspraak in diverse media dan ook met veel lof is ontvangen, is het nog maar de vraag of de slachtoffers hiermee daadwerkelijk geholpen zijn. De aanleiding voor het arrest was een andere zaak waarin een Rotterdamse vrouw van (net) 19 jaar op en omstreeks 10 december 2010, vermoedelijk onder bedreiging, in totaal acht telefoonabonnementen had afgesloten, waarbij haar telkens een ‘gratis’ telefoon ter beschikking was gesteld. De vrouw werd kort daarna door de telecomaanbieder van twee van die abonnementen (althans door de daarvoor door de telecomaanbieder ingeschakelde partij) aangesproken tot betaling van – kort gezegd – de resterende abonnementskosten tot aan het einde van de overeenkomst. In de juridische procedure die bij de kantonrechter in Den Haag volgde (ECLI:RBDHA:2013CA3529), heeft de vrouw zich verweerd door o.a. het inroepen van de vernietigbaarheid van de telefoonabonnementen, omdat die – kort gezegd – in strijd zouden zijn met de voor koop op afbetaling en consumentenkrediet geldende wettelijke bepalingen. De kernvraag die partijen verdeeld hield was: wat is de juridische kwalificatie van mobiele telefoonabonnementen, waarbij tegen betaling in termijnen een mobiele telefoon wordt verstrekt? De kantonrechter was van mening, dat deze kwalificatievraag ook van belang is in talrijke andere soortgelijke zaken waar dezelfde vraag zich voordoet. Bovendien constateerde de kantonrechter dat door diverse kantonrechters op dit punt uiteenlopend wordt beslist. Op basis van die omstandigheden oordeelde de kantonrechter dat de kwalificatievraag maar eens diende te worden voorgelegd aan de Hoge Raad, welke nu dus heeft geoordeeld dat de telefoonabonnementen moeten worden gekwalificeerd als een koop op afbetaling, dan wel een consumentenkrediet.

Nog steeds onduidelijkheid over abonnement telefoon

Hoewel het lijkt dat de Hoge Raad met zijn arrest de nodige duidelijkheid heeft verschaft, blijft de praktische uitwerking van de uitspraak vooralsnog onduidelijk. De Hoge Raad nam namelijk ook in haar overwegingen mee, dat het in bepaalde gevallen denkbaar is dat de vernietiging alleen maar geldt voor het ter beschikking stellen van de telefoon en niet voor het verlenen van de telecommunicatiediensten. Het abonnement zelf (en de daaraan verbonden kosten) zou in dat geval dus gewoon in stand kunnen blijven. Die overweging van de Hoge Raad maakt dat de Rotterdamse vrouw wellicht toch niet zoveel aan de uitspraak heeft als in eerste instantie gedacht. In dat verband is een uitspraak van de Amsterdamse kantonrechter (ECLI:NL:RBAMS:2013:7854) in een soortgelijke zaak interessant, die – min of meer in afwachting van de beslissing van de Hoge Raad - oordeelt dat het slachtoffer, ook ingeval van (gedeeltelijke) vernietiging van de overeenkomst, in ieder geval gehouden zal zijn tot vergoeding van de gesprekskosten (zowel binnen als buiten de bundel) en de inkoopwaarde of (bij teruggave) vermindering van de inkoopwaarde van de mobiele telefoon. Het laatste woord is nu aan de kantonrechter van Den Haag. Ik ben erg benieuwd welke consequenties de kantonrechter zal verbinden aan de juridische kwalificatie van de Hoge Raad. Met veel belangstelling kijk ik dan ook uit naar het vonnis.

Over de blogger
Erik van Loon

Binnen het ondernemingsrecht heeft Erik twee duidelijke specialisaties: het faillissementsrecht en het rechtspersonen- & vennootschapsrecht. Het zijn voornamelijk ondernemers die vertrouwen op deze specialistische kennis van Erik.

Meer artikelen van Erik van Loon
Erik van Loon

8 reacties op “Ontsnapping aan telefoonabonnement met ‘gratis’ telefoon mogelijk?”

  1. Als het abonnement wordt ontbonden zit het slachtoffer nog wel vast aan het terugbetalen van de dure telefoon, die door de crimineel is afgenomen. Gemiddeld 700 per telefoon, tel uit je verlies. Hoe kan men daar onderuit komen ?

    • Beste Hanneke,

      In de kern heb je helaas helemaal gelijk. De afnemer die onder dwang c.q. bedreiging een telefoonabonnement met een gratis telefoon heeft afgesloten zal die telefoon direct moeten hebben afgeven. De ontbinding leidt er juist toe dat voor beide partijen een ongedaanmakingsverplichting ontstaat, hetgeen voor de afnemer – kort gezegd – betekent dat hij of zij de telefoon dient teug te geven of de waarde daarvan dient terug te betalen. In de praktijk zal de afnemer dus alsnog opdraaien voor de kosten van de ‘gratis’ telefoon. Het arrest van de Hoge Raad dat het mogelijk maakt dergelijke telefoonabonnementen te vernietigen, lijkt dan ook een pyrrusoverwinning te zijn voor gedupeerde afnemers.

      Helaas stopt het daar niet. De enige uitspraak die bij mijn weten ná het arrest van de Hoge Raad is gewezen, is afkomstig van de kantonrechter van de Rechtbank Gelderland (ECLI:NL:RBGEL:2014:7699). Deze kantonrechter oordeelde (gelijk met de Amsterdamse kantonrechter die ik in mijn blog aanhaalde) dat:

      “de nietigheid van de overeenkomst slechts betreft het deel van de overeenkomst dat ziet op de koop (op afbetaling) van een telefoontoestel en voor wat betreft de telecommunicatiedienst in stand kan blijven omdat deze gelet op inhoud en strekking van de overeenkomst niet in onverbrekelijk verband staat met het nietige deel, te weten het deel dat ziet op de verkoop (op afbetaling) van de iPhone 4S.”

      Met andere woorden: de gedupeerde afnemer dient niet alleen de gratis telefoon terug te betalen, maar dient ook nog eens een schadevergoeding te betalen voor de resterende maandtermijnen van het abonnement.
      Over de hoogte van die schadevergoeding heeft de rechter nog geen definitief oordeel gegeven, maar wel voorshands aangenomen dat deze gesteld dient te worden op 50% van de maandelijkse kosten die toezagen op de communicatiediensten.

  2. ik begrijp niet dat dit nogsteeds zo makkelijk gebeurd!
    waarom word hier geen oplossing door de providers/overheid gezocht?
    het gaat de meeste mensen en ook de providers alleen maar om geld, ze proberen niet eens in te zien wat de slachtoffers te verduren krijgen onder de toren hoge kosten. als de rekeningen maar blijven binnenstromen in de soms wel 8000 euro alles bij elkaar opgeteld. en hoe zou je zo iets dan maar “even” moeten betalen als je een bijbaantje hebt en een studiefinanciering als je ook nog student bent. in mijn ogen haalt t de gedupeerde zwaar naar beneden omdat ze geen positieve kijk meer kunnen hebben? als je als 18 jarige studente schulden hebt door de abonnementen van 8000 euro. hoe kan je zo met je medemens omgaan denk ik dan? en dan word er zowat meteen een incassobureau ingeschakeld die dan tegen de studente zegt kom jij maar met een oplossing om te betalen…?! ik kan er met me kop niet bij dat ze niet in kunnen zien dat ze voor dit soort gedupeerde geen humanere procedure hebben zodat de gedupeerde niet gelijk hoeft te betalen maar bijvoorbeeld over een aantal jaar oid? en kan je als gedupeerde ook écht onder geen enkele omstandigheden onder de kosten uit komen? ik wilde even mijn verhaal kwijt en hoop op reactie! alvast bedeankt

  3. Goede avond,

    Nav de uitspraak van de hoge raad op 5 oktober jl. Ben ik benieuwd wat dit jou betekend voor de hierboven genoemde gevallen.. maar ook voor mensen die een dergelijk abonnement hebben waarin geen duidelijke toestel kosten vermeld zijn. Verschillende media melden al dat de uitspraak zorgt voor het mislopen van tientalle miljoenen voor providers omdat zei wanbetalers niet voor de rechter kunnen/durven slepen omdat de contracten dan ontbonden kunnrn worden door een rechter. Dit lijkt mij toch niet de bedoeling van een dergelijke uitspraak.

  4. Ik reageer graag op Angel hier boven.
    Ook ik, ben slachtoffer en heb ongeveer 4 weken geleden ook abonnementen moeten afsluiten onder dwang door 2 jongens.
    Mijn situatie is volgens mij exact hetzelfde.
    Zou ik met je in contact kunnen komen? Misschien zijn het dezelfde daders.

  5. mijn zoon heeft ook een abonnement onder dwang moeten afsluiten met gevolg binnen een maand een kostenpost van ruim 6600 euro, snap niet dat de provider gelijk even een bepaald ongewoon hoog telefonie gebruik deze stop zet. ( zoon is verslaafd, en zit nu voor 10 weken in behandeling in YesWeCan clinic in de Belgische Ardennen.
    wil graag weten wat de provider nu gaat doen. als ouder gaan wij aangifte doen.

    wil graag weten van diverse gedupeerde wat bij hun geholpen heeft.
    mvg. Kees
    email is : keebee@home.nl

  6. Ik wil hier even op ingaan. Het is helaas zo dat de telefoonabonnementen deels onder dwang en deels door verleiding zijn aangegaan. In veel gevallen wordt er geld aangeboden voor de transactie. Het slachtoffer krijgt echter geen geld maar zit vast aan de kosten van de mobiele telefoon, die met de dader(s) weg is.
    Het slachtoffer wordt door deze praktijken zelf nogal eens voor oplichter aangezien. Hierdoor komt het voor dat er bij de politie vaak geen aangifte wordt opgenomen. Je bent zelf ook oplichter, klaar.
    Mijn inziens een gemiste kans. Want als deze aangiftes wel worden opgenomen en worden verzameld kan men mogelijk bij de daders komen. Nu blijven die geheel buiten schot. Verder vind ik dat er goede voorlichting moet komen en aandacht in een programma als Opsporing verzocht.

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.