Ondanks levenstestament toch bewind of mentorschap?

De laatste jaren is het levenstestament populairder geworden. Vooral de oudere bevolking laat steeds vaker een levenstestament opstellen, hoewel een levenstestament ook voor jongere generaties zinvol kan zijn.

Wat is een levenstestament?

In een levenstestament leg je vast wie jouw financiële, medische en andere persoonlijke zaken mag regelen, voor het geval je dit zelf niet meer kunt, omdat je wilsonbekwaam bent. Je kunt bijvoorbeeld wilsonbekwaam worden door een aandoening zoals dementie, maar ook door een ernstig ongeluk. Een levenstestament is in feite een volmacht aan degene die je aanwijst, om bij wilsonbekwaamheid namens jou te handelen. In het levenstestament kun je ook instructies voor de uitoefening van de volmacht opnemen. Een levenstestament wordt meestal door de notaris opgesteld.

Ik wil meer weten over familierecht

Zelf de regie houden

De bedoeling van het opstellen van een levenstestament is dat je zelf de regie houdt over wie namens jou (en op welke wijze) mag beslissen als je dit zelf niet meer kunt. Als je niet meer in staat bent om zelf beslissingen te nemen over jouw vermogen of over medische zaken en er is geen levenstestament, dan kan de rechtbank jouw vermogen onder bewind van een bewindvoerder stellen en/of een mentor aanstellen om de nodige medische beslissingen te nemen. Uitgangspunt is dat de rechtbank bij de benoeming van een bewindvoerder en mentor de uitdrukkelijke voorkeur volgt van de persoon die onder bewind wordt gesteld of waarover een mentorschap wordt ingesteld (we noemen die persoon de rechthebbende). De rechtbank mag echter wel van die voorkeur afwijken en dit gebeurt regelmatig. Bovendien is de bewindvoerder of mentor vervolgens niet gehouden om bij de uitvoering van het bewind of het mentorschap jouw wensen te volgen. Bij een onderbewindstelling / mentorschap heb je dus veel minder zelf de regie.

Ondanks levenstestament toch bewind en/of mentorschap?

Het komt regelmatig voor dat aan de rechter toch wordt verzocht om iemand onder bewind te stellen of een mentorschap in te stellen, ondanks dat er een levenstestament aanwezig is. Vaak oordeelt de rechtbank dat een onderbewindstelling of mentorschap niet noodzakelijk is, juist omdat er een levenstestament is. Het levenstestament kan door de rechter echter wel gepasseerd worden, waarna de rechter alsnog wel een mentorschap en/of onderbewindstelling uitspreekt. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn als het levenstestament onvoldoende bescherming biedt aan de rechthebbende, doordat die persoon allerlei schulden blijft aangaan. Een levenstestament kan dit niet tegengaan, een onderbewindstelling wel. Een levenstestament kan ook onvoldoende werkbaar zijn, doordat in het levenstestament aan meerdere personen tezamen een volmacht is gegeven, terwijl die personen het niet eens zijn met elkaar. Een levenstestament wordt ook gepasseerd door de rechtbank, als blijkt dat degene met de volmacht de belangen van de rechthebbende niet goed behartigt. Daarnaast kunnen verstoorde familieverhoudingen ertoe leiden dat een levenstestament wordt gepasseerd door de rechtbank.

Als de rechter ondanks een levenstestament toch een onderbewindstelling of mentorschap uitspreekt, wijst de rechter een bewindvoerder of mentor aan voor de uitvoering. De rechtbank kijkt daarbij wel naar het levenstestament, omdat het uitgangspunt is dat bij de benoeming de voorkeur van de rechthebbende wordt gevolgd en die voorkeur blijkt uit het levenstestament. Zoals aangegeven mag de rechtbank wel van die voorkeur afwijken. Het is duidelijk dat een rechtbank zal afwijken als de persoon die in het levenstestament is benoemd de belangen van de rechthebbende niet goed heeft behartigd. Maar ook in het geval van verstoorde familieverhoudingen kan de rechter afwijken van de voorkeur in het levenstestament, als daarin een familielid is benoemd. De rechtbank kan dan bijvoorbeeld een professionele bewindvoerder of mentor benoemen.

Heb je naar aanleiding van dit blog vragen over bewind of mentorschap? Neem dan contact op met mij of een van mijn collega’s van de sectie Familierecht. Wij staan voor je klaar en helpen jou graag!

Ik ga contact opnemen