€ 27.500,- lenen en € 451.500,- terugbetalen?

Tot dat oordeel kwam het hof in Amsterdam onlangs. Hoe dat tot stand kwam, vertel ik je in dit blog.

Wat speelde er in deze zaak? 

In 2017 sloten partijen een overeenkomst van geldlening. De ene partij leende aan de andere partij een bedrag van € 27.500,- uit. Verder spraken zij af dat de lening uiterlijk op 6 november 2017 terugbetaald moest zijn. Daarbij kwamen zij ook overeen dat als het bedrag niet op die exacte datum zou zijn terugbetaald, de lener een boete van maar liefst € 1.000,- per dag moest betalen.

Op 6 november 2017 was het bedrag niet terugbetaald. De (raadsman van de) leninggever stuurde een dag later een ingebrekestelling aan lener. In deze brief drong hij aan op terugbetaling, maar werd tevens aanspraak gemaakt op de boete van € 1.000,- per dag als de terugbetaling zou uitblijven.

De lener gaf geen gevolg aan deze ingebrekestelling. Enige tijd later startte de leninggever daarom een gerechtelijke procedure. Bij de rechtbank vroeg de leninggever aan de rechter de lener te veroordelen tot de betaling van het geleende bedrag én de boete van € 1.000,- per dag. Die boete was inmiddels opgelopen tot een bedrag van € 424.000,-!

De rechtbank wees de vordering af

De rechtbank oordeelde dat de lener het geleende bedrag moest terugbetalen, maar de gevorderde boetes hoefde hij niet te betalen. Volgens de rechtbank was het boetebeding nietig, omdat de boete enerzijds te hoog was in verhouding tot het geleende bedrag en anderzijds niet in tijd of bedrag was gemaximeerd.

Nietigheid van een beding leidt ertoe dat het moet worden geacht nooit te hebben bestaan. Ook het boetebeding werd dus geacht nooit te hebben bestaan. Als gevolg hiervan kon de leninggever volgens de rechtbank geen betaling van de boetes vorderen. 

Maar de leninggever ging in hoger beroep bij het hof 

De leninggever was het oneens met het oordeel van de rechtbank en ging in hoger beroep. Bij het hof vorderde de leninggever alsnog de openstaande boetes. Leninggever had bij het hof meer succes. Het hof zag niet in waarom het boetebeding nietig zou zijn. Zij wees de vordering van in totaal € 451.500,- dan ook toe. 

De lener had de verschuldigdheid van zowel de boete als de omvang daarvan volgens het hof zelf in de hand. Het hof redeneerde dat de lener kon voorkomen dat hij op enig moment werd geconfronteerd met een boete van € 1.000,- per dag door de lening tijdig terug te betalen. 

Waarom voerde de lener geen verweer?

De lener is zowel bij de rechtbank als bij het hof niet in de procedure verschenen. Als een partij in een civiele procedure niet verschijnt heeft dat tot gevolg dat de rechter – in beginsel - slechts kijkt of vordering op zichzelf juist is (lees: niet ongegrond of onrechtmatig voorkomt). Is dat het geval, dan zal hij de vordering toewijzen. 

Persoonlijk vind ik het wel opvallend dat lener niet is verschenen en geen verweer voerde tegen de vordering van leninggever. Zonder de exacte inhoud van de overeenkomst te kennen, zie ik namelijk twee voor de hand liggende verweren:

• Artikel 6:92 BW kent als uitgangspunt dat ofwel nakoming kan worden gevraagd ofwel betaling van de boete, maar niet allebei. Partijen kunnen hierover in een overeenkomst afwijkende afspraken maken, maar mij is niet bekend in hoeverre partijen in deze zaak dat hadden gedaan. 

• Meer kans van slagen zou dan een beroep op matiging van de boete zijn zoals bedoeld in artikel 6:94 BW. Daarvoor geldt echter wel dat de lener daarop een beroep moet doen en dat de rechter dit niet ambtshalve mag toepassen. 

Niet verschijnen in deze procedure lijkt voor de lener dus een dure grap te zijn geweest!