Geldt een concept-testament als een wettig opgemaakt notarieel testament?

Kees en Saskia hebben al ruim 10 jaar een relatie. Zij hebben geen kinderen Naast hun liefde voor reizen, delen zij een passie voor fotografie. Zij hebben hier beiden hun werk van gemaakt.

In 2012 zijn Kees en Saskia gaan samenwonen. In 2016 heeft Kees de woning gekocht die zij daarvoor samen huurden. In de koopovereenkomst is Kees als enige koper opgenomen en is de naam van Saskia met pen toegevoegd. In de leveringsakte zijn zowel Kees als Saskia als kopers vermeld, maar is de naam van Saskia met pen doorgehaald. De leveringsakte is ook uitsluitend door Kees ondertekend.

Kees en Saskia hebben geen samenlevingsovereenkomst. Verder dan een concept zijn zij nooit gekomen. In dit concept is wel opgenomen dat bij overlijden van een van beiden het huis door de ander zal worden verkregen.

Op 24 juni 2019 heeft de notaris wel een concept testament voor Kees opgesteld. Daarin is Saskia aangewezen als enig erfgenaam, in het geval dat zij op het moment van overlijden van Kees nog steeds een relatie met hem zou hebben. Voor het geval Kees op het moment van overlijden geen partner of kinderen zou hebben, is het Prins Bernhard Cultuurfonds als enig erfgenaam benoemd.

Onverwachts overlijden van Kees

Maar dan komt Kees op 5 oktober 2019 onverwachts te overlijden. Op dat moment heeft hij nog geen definitief testament bij de notaris ondertekend. Saskia zit daardoor met haar handen in het haar. Want wie is nu de erfgenaam van Kees: zijzelf of zijn broers en zussen?

De vraag die in dit blog centraal staat, is welke waarde een concept-testament, een concept-samenlevingscontract en overige `bewijsstukken` hebben in het erfrecht.

Een niet ondertekend testament

Uit de wet volgt dat een testament aan specifieke vormvereisten moet voldoen. Zo kan een testament, met uitzondering van een paar in de wet geformuleerde noodgevallen, alleen worden opgemaakt bij notariële akte of bij een aan een notaris in bewaring gegeven onderhandse akte. De gedachte hierachter is dat de notaris op het moment van ondertekenen nog eens kan nagaan of de persoon ook echt daadwerkelijk instemt met de inhoud van het testament. Daarnaast volgt uit de wet dat een testament nietig is als de vereiste ondertekening ontbreekt.

Saskia is van mening dat op grond van de redelijkheid en billijkheid moet worden afgeweken van dit laatste vereiste en dat de inhoud van het concept-testament moet gelden. Samen met Kees heeft zij namelijk veel gesproken over de gevolgen van een eventueel overlijden en dit was hoe Kees er echt over dacht. Ook de inhoud van het eerder opgestelde concept samenlevingscontract – waarin was opgenomen dat bij overlijden van een van beiden het volledige eigendom van de woning zou overgaan naar de ander – onderschrijft dit. Bovendien heeft Kees haar in 2018 een e-mail gestuurd waaruit zijn wens blijkt: “1. Als ik overlijd = het huis van Saskia – zij erft het, niet mijn familie. 2. Als Saskia overlijdt, is het huis van mij, niet iemand van haar familie”.

Naar aanleiding van deze e-mail hebben Kees en Saskia contact opgenomen met bovengenoemde notaris, waar in de periode van juli 2018 tot en met juni 2019 drie gesprekken hebben plaatsgevonden. Het concept testament van 24 juni 2019 was het resultaat van deze gesprekken. In dit concept heeft Kees Saskia aangewezen als enig erfgenaam en bij het eerder overlijden van Saskia, het Prins Bernhard Cultuurfonds. Vrienden van Kees en Saskia zijn ook op de hoogte van de wens van Kees en hebben dit door middel van schriftelijke verklaringen laten weten.

Volgens Saskia is het onaanvaardbaar als de broers en zussen van Kees zijn erfgenamen zouden zijn. Kees wilde juist voorkomen dat de woning naar zijn familie ging. Saskia vindt dus dat de wens van Kees gerespecteerd moet worden, ook al is deze niet formeel bij een notaris bekrachtigd.

De broers en zussen van Kees vinden echter dat het concept-testament niet moet worden aangemerkt als een geldig testament. Kees had volgens hen namelijk iedere paar maanden andere ideeën over zijn nalatenschap. Eigenlijk wilde hij niet eens een testament opstellen, maar hij voelde zich onder druk gezet door Saskia. Volgens de broers en zussen van Kees stond de relatie tussen Kees en Saskia op springen. Zij verwijzen hiervoor naar een ongedateerd bericht van Kees, waaruit valt af te leiden dat Saskia continu dreigde om Kees te verlaten. Volgens hen is het duidelijk: Kees heeft geen testament ondertekend, zodat zijn broers en zussen de enige erfgenamen zouden zijn.

Beslissing van de rechtbank

De rechtbank stelt vast dat de notaris na twee gesprekken met Kees een concept-testament heeft opgesteld en dit tijdens een derde bespreking met Kees en Saskia heeft doorgenomen. Dit concept-testament is niet ondertekend. Saskia is van mening dat dit concept-testament in overeenstemming is met de wil van Kees, maar zijn broers en zussen zeggen dat dit niet waar is. De rechtbank volgt Saskia niet. Volgens de rechtbank staat het namelijk niet vast dat Kees er nog steeds hetzelfde over zou hebben gedacht op het moment van ondertekenen. Ook heeft er nooit een gesprek tussen de notaris en Kees plaatsgevonden zonder dat Saskia hierbij aanwezig was.

Dat Kees zijn uiterste wil ook zou hebben vastgelegd in een samenlevingscontract, zoals Saskia stelt, maar zijn broers en zussen betwisten, maakt het volgens de rechtbank niet anders. Een testament is in Nederland nu eenmaal het aangewezen middel om je ware wil te noteren.

De rechtbank kan dus niet vaststellen dat, indien Kees voldoende tijd had gehad, hij het concept-testament met de huidige inhoud zou hebben ondertekend. Weliswaar heeft Saskia betoogd dat de wens van Kees duidelijk was, maar op grond van de verhalen die door zijn broers en zussen zijn verteld, kan de rechtbank niet uitsluiten dat Kees er na het opstellen van het concept-testament anders over was gaan denken en zijn testament nog had willen veranderen. Gelet hierop kan niet worden vastgesteld dat de inhoud van het concept-testament overeenstemt met de uiterste wil van Kees op het moment van zijn overlijden.

Het concept-testament van 24 juni 2019 geldt dus niet als testament van Kees. Nu er geen testament is, geldt het wettelijk versterferfrecht. Op grond daarvan zijn, de broers en zussen de erfgenamen van Kees, en niet Saskia. Dat betekent dat de woning, het werk en overige goederen van Kees toekomen aan zijn familie.

Contact

Heb je naar aanleiding van dit blog vragen over het afwikkelen van een erfenis? Loop je zelf tegen bepaalde problemen aan? Neem dan nu contact met ons op! Wij staan voor je klaar en helpen je graag.

Neem contact op