Hoe wordt smartengeld vastgesteld?

Smar·ten·geld (het; o; meervoud: smartengelden) =

1. vergoeding van niet in geld uit te drukken schade (© Van Dale Uitgevers 2017).

Toch stellen we in vrijwel elke letselschadezaak een smartengeldvergoeding vast. Hoe deze ‘niet in geld uit te drukken schade’ toch in geld wordt uitgedrukt, bespreek ik in dit blog. Smartengeld blijft een onderwerp dat de gemoederen bezighoudt. Mijn kantoor heeft al een aantal blogs geschreven over smartengeld (zie bijvoorbeeld het blog van Jolanda Broeders over de hoogte van smartengeldvergoedingen).

Smartengeld

Tijdens een intakegesprek inventariseren wij de schadeposten. We bespreken dan natuurlijk ook de immateriële schade (= smartengeld). Dit is een vergoeding voor alle pijn en ellende die het ongeluk, de fout van de dokter of het strafbare feit veroorzaakt heeft. Wij waarschuwen cliënten altijd dat smartengeldvergoedingen in Nederland niet hoog liggen. Oftewel: geen “Amerikaanse praktijken” en dus geen torenhoge vergoedingen. Vaak geven wij cliënten bij de intake mee dat wij hopen dat de smartengeldvergoeding niet hoog zal zijn. Nadat u dit blog doorgelezen heeft, zult u begrijpen waarom wij dit zeggen.

Medische eindsituatie

De hoogte van het smartengeld wordt vastgesteld als er sprake is van een zogeheten medische eindsituatie. Hiervan is - kort gezegd - sprake als:

1. iemand volledig hersteld is zonder beperkingen; of
2. er (bijna) geen kans meer is op verder herstel.

In 9 van de 10 gevallen stelt een medisch adviseur vast of er (al) sprake is van een medische eindsituatie. Dit doet hij aan de hand van de medische informatie.

De ‘Smartengeldgids’ van de ANWB

Als mijn medisch adviseur heeft gezegd dat er sprake is van een medische eindsituatie, pakken wij de ‘Smartengeldgids’ van de ANWB erbij. Hierin staan uitspraken van rechters over smartengeld. De uitspraken zijn in hoofdgroepen ingedeeld, zodat je snel een vergelijkbare zaak kunt opzoeken. Bijvoorbeeld: smartengeld na een ongeluk of smartengeld na een fout van de dokter. Per hoofdgroep kun je dan weer zoeken op type letsel, bijvoorbeeld: “been- en voetletsel”, “oogletsel” etc. Het is eigenlijk een soort catalogus voor smartengeldvergoedingen. Zo lijkt het vaststellen van smartengeld makkelijk:

1. je zoekt een vergelijkbare uitspraak in de Smartengeldgids, en
2. je hebt een bedrag.

Maar dat is helaas niet zo. Geen enkele letselschadezaak is hetzelfde. Vaak heeft iemand meerdere letsels. Bijvoorbeeld: een gebroken schouder die slecht geneest en tandletsel. En er spelen nog een hoop andere omstandigheden mee bij bepaling van een smartengeldvergoeding. Zoals: leeftijd, gezin- en werksituatie, hobby’s, et cetera. Kortom: het is vrij lastig om een echt vergelijkbare zaak te vinden in de Smartengeldgids. De gids kan dan ook beter gezien worden als een soort leidraad, of als naslagwerk.

Uitspraak Rechtbank Rotterdam 21 maart 2017 (ECLI:NL:RBROT:2017:2139)

De rechtbank Rotterdam staat in haar uitspraak van 21 maart van dit jaar uitvoerig stil bij het vaststellen van een smartengeldvergoeding. De rechtbank licht toe dat er drie criteria een rol spelen bij deze vaststelling:

1. Een rechter moet rekening te houden met alle omstandigheden:
   • de soort aansprakelijkheid (is het ‘iemands’ schuld of komt het voor risico van iemand, omdat diegene bijvoorbeeld de eigenaar is van die bijtende hond?);
   • het soort letsel, de pijn, de duur en de intensiteit van het verdriet en van de gederfde levensvreugde (bijvoorbeeld: de vergoeding zal hoger zijn als er door een ongeluk een been geamputeerd moet worden, in vergelijking met ‘alleen’ een gebroken been).
2. Een rechter moet ook rekening houden met “de ernst van de inbreuk op het rechtsgevoel van de benadeelde”. Dit heeft te maken met een ander soort genoegdoening voor het slachtoffer. De rechter veroordeelt met het vaststellen van een smartengeldvergoeding ook het gedrag van de aansprakelijke partij. Hij keurt daarmee het gedrag af van bijvoorbeeld de automobilist of de werkgever.
3. Daarnaast dient een rechter te kijken naar de smartengeldvergoedingen die al door andere Nederlandse rechters zijn vastgesteld. Een rechter doet dan dus eigenlijk hetzelfde als wat wij doen met de Smartengeldgids. Hij kijkt naar vergelijkbare zaken om het smartengeld vast te stellen. Zo wordt voorkomen dat er een willekeur aan smartengeldvergoedingen onstaat bij (enigszins) vergelijkbare zaken.

Met behulp van de bovenstaande drie punten, probeert een rechter dus zo goed mogelijk ‘niet in geld uit te drukken schade’, toch in geld uit te drukken. In de regel is het voor slachtoffers beter als zij geen hoge smartengeldvergoeding krijgen. Want: hoe hoger de vergoeding, hoe ernstiger het letsel en hoe groter de impact is (geweest).

Kortom: een lastig te berekenen schadepost

Het smartengeld is voor veel slachtoffers een emotioneel beladen schadepost. Na bijvoorbeeld een verkeersongeluk of een ernstige mishandeling, staat je hele leven op zijn kop. Vaak wordt het leven erna nooit meer zoals het ervoor was. Je hebt hier absoluut niet om gevraagd, maar zit wel met de gevolgen. Het is een cliché, maar daarom niet minder waar: deze schade is niet in geld uit te drukken. Kortom: het is lastig om deze emotionele schade te ‘berekenen’. Via uitspraken van rechters hebben we een aantal handvatten om er toch een bedrag op te kunnen plakken. Het is van belang dat een slachtoffer zoveel mogelijk krijgt waar die recht op heeft. Daarom vraag ik mijn cliënten regelmatig om op papier te zetten wat het ongeval voor hem/haar betekend heeft en hoe zijn/haar leven hierdoor is veranderd. Dit gebruik ik bij het vaststellen van een passende smartengeldvergoeding. Heb je hierover nog vragen? Neem dan vooral contact met ons op! Fotocredits: karelnoppe / Fotolia