Zijn toekomst weegt mee, maar wie bekommert zich om die van haar?

Het zal je vast niet ontgaan zijn: de uitspraak van de rechtbank in het Belgische Leuven van 1 april 2025. En helaas, het betrof geen slechte 1 april-grap van onze zuiderburen. Een 24-jarige student werd schuldig bevonden aan het verkrachten van een jonge vrouw op 9 november 2023, maar kreeg hiervoor geen veroordeling en straf en dus geen strafblad. De reden? De verdachte is een ‘getalenteerde en geëngageerde jongeman’.

Ik wil meer weten over letselschaderecht

Een schets van de feiten

Op 9 november 2023 waren het slachtoffer en verdachte op stap in Leuven. Op enig moment was het slachtoffer haar vriendinnen kwijt. Zij kende Leuven niet goed en verdachte wilde haar naar het huis van haar vriendin brengen. Onderweg zou zij de verdachte hebben gekust. Eenmaal aangekomen bij haar vriendin, deed de betreffende vriendin de deur niet open. Verdachte gaf aan dat zij bij hem mocht slapen en dat deed zij.

Volgens de verdachte vond de seks plaats met wederzijdse instemming. Het slachtoffer weet er niets meer van. Ter zitting heeft verdachte bekend dat het slachtoffer te dronken was om instemming te kunnen geven.

Het vonnis van de rechtbank Leuven

De rechtbank Leuven achtte de verdachte schuldig aan de misdrijven, verkrachting en aantasting van de seksuele integriteit. Zij overwoog:

“De gepleegde feiten zijn ernstig en maatschappelijk onaanvaardbaar. De beklaagde toonde een gebrek aan respect voor de fysieke, psychische en seksuele integriteit van BP 1 en de gevolgen die zijn handelingen konden hebben voor haar welzijn. Bij zijn seksuele contacten met BP 1 heeft de beklaagde onmiskenbaar de grenzen van het toelaatbare overschreden.”

Het zijn stevige woorden van de rechtbank die – wat mij betreft – geheel op zijn plaats zijn. Hoe kan het dan vervolgens dat er geen veroordeling en geen straf wordt uitgesproken?

Uit het vonnis blijkt dat de rechtbank heeft meegewogen dat de verdachte een jonge geneeskundestudent is, nog geen eerdere strafrechtelijke veroordelingen heeft gehad en dat hij een ‘gunstige persoonlijkheid’ heeft. En juist dat laatste is waar inmiddels in zowel de Belgische als Nederlandse (social) media veel ophef over is.

De ernst van zedenmisdrijven

Voor mij als slachtofferadvocaat is het onnavolgbaar en onbegrijpelijk dat een verdachte schuldig kan worden bevonden aan een zedenmisdrijf en toch geen veroordeling op zijn of haar naam krijgt. In Nederland kan dit simpelweg niet. En terecht, wat mij betreft. Iemand die schuldig is aan een zedenmisdrijf, wordt veroordeeld en krijgt dus ook een strafblad. Wel kennen wij het rechtelijk pardon (artikel 9a Sr) waarbij iemand weliswaar veroordeeld wordt, maar geen straf krijgt.

De rechtbank Leuven opereert, wat mij betreft, in een grijs en gevoelig gebied. Allereerst rijst de vraag wanneer de toekomst van iemand rooskleurig genoeg is om hem of haar ‘de gunst van opschorting’ te verlenen. Is dat enkel wanneer iemand een toekomst als arts voor zich heeft? Moet een verdachte bijvoorbeeld minimaal een HBO-studie volgen of kan een net zo belangrijke bouwvakker of loodgieter op dezelfde gunst rekenen?

En nog belangrijker, welk beeld geeft het af aan slachtoffers? Slachtoffers van zedenmisdrijven doen vaker niet dan wel aangifte. Een grote reden voor slachtoffers om geen aangifte te doen, is het gebrek aan bewijs. De rechtbank Leuven laat echter zien dat ook met voldoende bewijs, een verdachte vrijuit kan gaan. Ik kan me voorstellen dat dit veel (nog meer) slachtoffers ervan zal weerhouden om aangifte te doen.

Hand in eigen boezem: victim blaming in Nederland

Sinds 1 juli 2024 geldt in Nederland een strengere zedenwetgeving. Mijn collega Romana van der Leij schreef hier eerder al een blog over. Deze nieuwe wetgeving is een zeer belangrijke stap in het waarborgen van de rechten van slachtoffers.

Met deze stap zijn we er (helaas) nog niet. Nog altijd is sprake van victim blaming. Zo kwam onlangs naar voren dat strafrechtadvocaat Gerard Spong in een documentaire heeft gezegd dat “vrouwen zich toch snel laten verkrachten” en dat “een goed weerbare vrouw het aantal verkrachtingen drastisch zal doen afnemen”. In het AD staat op 3 april 2025 een paginagrote advertentie met daarop de tekst: “Beste Gerard, het ligt niet aan de vrouwen”.

Het lijkt een herhaling van zetten. In 2022 schreven Talpa-medewerksters nog: “Beste John, het ligt niet aan de vrouwen”. Dit was destijds een reactie op de uitspraak van John de Mol in de BOOS-documentaire over de misstanden bij The Voice Of Holland. Hij zei toen dat vrouwen eerder aan de bel zouden moeten trekken.

Niet zijn toekomst, maar die van haar*

Aan alle kanten wordt de verantwoordelijkheid steeds maar weer bij de slachtoffers gelegd. Als slachtofferadvocaat sta ik veel slachtoffers van zedenmisdrijven bij. En hoewel iedere zaak anders is, zie ik één gemene deler: een zedenmisdrijf is ontwrichtend voor (het leven van) het slachtoffer.

Ik zou er graag voor willen pleiten om de schuld te laten liggen waar die hoort: bij de plegers van zedenmisdrijven. En laten we in plaats van de toekomst van de zedendelinquent mee te wegen, meer aandacht besteden aan de toekomst van zijn of haar slachtoffer.

Vragen met betrekking tot dit blog? Of ben je zelf slachtoffer geworden van een zedenmisdrijf? Neemt contact op met mij of een van mijn collega’s van de sectie Letselschaderecht. Wij helpen graag!

*Disclaimer: in deze tekst wordt terugverwezen naar het vonnis van de rechtbank Leuven waar het slachtoffer een vrouw betrof. Geenszins wordt hiermee beoogd te insinueren dat slachtoffers altijd vrouwen zijn. Ook mannen kunnen slachtoffer worden van zedenmisdrijven.

Ik ga contact opnemen