Mantelzorgwoning in achtertuin?

Minister Blok (Wonen) en Staatssecretaris Van Rijn (Volksgezondheid Welzijn en Sport) maakten op 4 juni jongstleden bekend dat het bouwen van een mantelzorgwoning in de tuin voor een hulpbehoevende niet altijd meer met een vergunning gepaard hoeft te gaan. Het kabinet wil dat ouderen langer zelfstandig blijven wonen. Blok en Van Rijn hebben de gevolgen daarvan voor de woningmarkt geïnventariseerd en gepresenteerd in het plan “Langer Thuis Wonen”. De bewindslieden benadrukken dat het bij mantelzorgwoningen niet alleen gaat om huisvesting voor ouderen, maar ook om mensen met een lichamelijke en verstandelijke handicap of met een psychische beperking.

Mantelzorgwoning goedkoper en persoonlijker

Het kabinet komt daarmee tegemoet aan een steeds grotere roep uit onze samenleving om ouders en andere hulpbehoevenden “zelf” thuis te verzorgen. Oorzaken daarvoor zijn de lange wachtlijsten voor verzorgingstehuizen en dat er ook niet altijd plaats is. Bovendien wordt het verblijf in dergelijke tehuizen niet altijd als persoonlijk ervaren. Daarnaast is door de bezuiniging op de zorg en de stijging van de kosten van het wonen in een zorginstelling, een mantelzorgwoning op termijn een goedkopere oplossing. Naar verwachting gaan in de (nabije) toekomst meer mensen voor deze oplossing kiezen. Het is de bedoeling dat het streven van het kabinet al op 1 oktober 2014 ingaat door aanpassing van de regels in het Besluit omgevingsrecht. Er gelden vanzelfsprekend wel enkele voorwaarden. 1. Het moet gaan om mantelzorg, dat wil zeggen langdurige zorg die niet in het kader van een hulpverlenend beroep wordt aangeboden aan een hulpbehoevende door personen uit diens directe omgeving. De zorgverlening moet voortvloeien uit de sociale relatie, waarbij de zorg de gebruikelijk zorg van huisgenoten voor elkaar overstijgt. 2. De mantelzorgwoning wordt aangemerkt als een bijbehorend bouwwerk in de zin van het Besluit omgevingsrecht. Dit houdt onder meer in dat de woning om vergunningsvrij te kunnen: - maximaal 100 m² groot mag zijn (dit maximum voor alle bijbehorende bouwwerken tezamen); - alleen mag worden gebouwd op het achtererfgebied bij een bestaande woning; - niet hoger mag zijn dan het oorspronkelijke hoofdgebouw en maximaal 5 meter hoog; - de mantelzorg moet dichtbij geboden worden, vanuit het op hetzelfde perceel gelegen hoofdgebouw, dus waar de hulpverlener zelf woont en de hulpvrager ook gaat wonen.

Gemeente

Naar verwachting zullen gemeenten na 1 oktober a.s. toch nog diverse verzoeken krijgen voor het plaatsen van mantelzorgwoningen, omdat het plaatsen van een mantelzorgwoning niet zonder vergunning kan als het bestemmingsplan de bouw op die locatie geheel uitsluit. Het is dan namelijk geen ‘achtererfgebied’ meer. Bovendien zal het maximum van 100 m² gelden voor alle bijbehorende bouwwerken, mantelzorgwoning of niet en vergunningsvrij of vergund. Het maximum van 100 m² is dus niet zo ruim als het op het eerste gezicht lijkt. Gemeenten doen er verstandig om tijdig een ontheffingenbeleid op te stellen waarin helder wordt aangegeven in welke gevallen en in welke gevallen niet wordt meegewerkt aan een ontheffing. Ook zullen gemeenten moeten nadenken over de wijze waarop toezicht wordt gehouden op mantelzorgwoningen, al was het alleen maar ter voorkoming van onveilige situaties (brandgevaar en dergelijke) of illegale plaatsing en/of bewoning van mantelzorgwoningen.

Conclusie

De geschiedenis herhaalt zich doordat het weer mogelijk wordt gemaakt hulpbehoevende familieleden thuis te gaan verzorgen. Vóór 1950 was het namelijk de gewoonte om met name hulpbehoevende ouders in het huis van de kinderen op te nemen. Aan deze gewoonte is een einde gekomen nadat in 1957 de AOW werd ingevoerd, waardoor ouderen zelfstandig konden gaan wonen. Het is een nobel streven van het kabinet om het alsmaar groeiend beroep op onze verzorgingsstaat op deze wijze terug te dringen.