Nieuws alert! Niet-belanghebbende kan soms toch in beroep tegen een omgevingsbesluit!
05 mei 2021 Omgevingsrecht Renata Königel
N.b. Dit artikel is meer dan een jaar geleden voor het laatst gewijzigd. De informatie kan verouderd zijn.
Nog maar kortgeleden verscheen ons nieuws alert over het vervallen van de personen- en onderdelenfuik. Gisteren volgde hierop een nieuwe opzienbarende uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (RvS).
De uitspraak
De zaak gaat over de komst van een zonnepark in de gemeente Hoogeveen. Enkele omwonenden hadden beroep ingesteld. De rechtbank had hen niet-ontvankelijk verklaard, omdat zij op meer dan 1.000 meter afstand van het zonnepark woonden. Hun belang zou hierdoor niet rechtstreeks bij het besluit betrokken zijn.
De RvS beziet de ontvankelijkheid tegen de achtergrond van het arrest van 14 januari 2021 over Stichting Varkens in Nood van het Europees Hof van Justitie (HvJ), ECLI:EU:C:2021:7. Het HvJ oordeelde in dit arrest dat artikel 9 lid 3 van het Verdrag van Aarhus zich ertegen verzet dat leden van het publiek (lees: niet-belanghebbenden) geen toegang tot de rechter krijgen om zich te beroepen op hun ruimere recht op inspraak in milieuzaken.
Volgens de RvS betekent dit het volgende: als het nationale milieurecht eenieder het recht verschaft zienswijzen naar voren te brengen over een ontwerpbesluit, hebben diegenen op grond van artikel 9 lid 3 Verdrag van Aarhus ook toegang tot de rechter. Aan diegenen kan niet worden tegengeworpen dat zij geen belanghebbende zijn. De RvS oordeelt verder dat de wet hierop moet worden aangepast.
Geen tegenwerping
Zolang de wet niet is aangepast, moet de rechter volgens de RvS in de volgende oplossing voorzien. Aan de niet-belanghebbende die een zienswijze heeft ingediend tegen een ontwerpbesluit, wordt in beroep niet tegengeworpen dat hij geen belanghebbende is. De niet-belanghebbende die niet of niet tijdig een zienswijze heeft ingediend tegen een ontwerpbesluit, zal in beroep ook niet worden tegengeworpen dat hij geen belanghebbende is. De ruime inspraakrechten zijn in ieder geval opgenomen in enkele artikelen van de Wet ruimtelijke ordening, Wet algemene bepalingen omgevingsrecht, Ontgrondingenwet, Tracéwet, Waterwet, Wet luchtvaart en Mijnbouwwet.
Verder oordeelt de RvS dat de gronden die in beroep naar voren kunnen worden gebracht, ruim moeten worden opgevat. Er kunnen zowel procedurele als materiële gronden worden aangevoerd. Daarbij acht de RvS van belang dat het onderscheid tussen beide soorten gronden niet altijd even eenvoudig te maken is. De RvS voegt hieraan toe dat het relativiteitsvereiste hierbij in het oog moet worden gehouden. De RvS heeft de wijzigingen in een handig schema opgenomen, zie hieronder.
Conclusie
De conclusie is dat vanaf nu ook niet-belanghebbenden toegang hebben tot de bestuursrechter in milieuzaken. Daarbij kunnen zij zowel procedurele als materiële argumenten aanvoeren. Een positieve ontwikkeling voor diegenen die wat verder van een ontwikkeling wonen en toch tegen een besluit willen procederen. Voor ontwikkelaars en bouwers neemt de onzekerheid echter toe.
