Omgevingsvergunning bouwen en handhaving: nu en in de toekomst

12 dec 2018 Nieuwsbrief AK Advocaten

N.b. Dit artikel is meer dan een jaar geleden voor het laatst gewijzigd. De informatie kan verouderd zijn.
Regelmatig krijgen wij in handhavingszaken de vraag welke rechten aan een omgevingsvergunning voor een bouwactiviteit kunnen worden ontleend. Kan de gemeente het bestemmingsplan of het Bouwbesluit 2012 handhaven, terwijl overeenkomstig de omgevingsvergunning is gebouwd? Wij beantwoorden deze vraag ook voor na de inwerkingtreding van de Omgevingswet, die vooralsnog op 1 januari 2021 staat gepland.

Nu meer zekerheid door omgevingsvergunning

De huidige omgevingsvergunning voor een bouwactiviteit toetst de gemeente zowel aan het bestemmingsplan als aan het Bouwbesluit 2012. De gemeente kan bij verlening van de omgevingsvergunning voor de bouwactiviteit over het hoofd zien dat het bouwplan en beoogde gebruik in strijd zijn met het bestemmingsplan. Zij kan dan niet later het bestemmingsplan handhaven als uit de vergunningaanvraag (het aanvraagformulier, de situatietekening of de bouwtekening) die strijdigheid volgt: de zogeheten impliciete vrijstelling. Ook kan de gemeente niet de nieuwbouwvoorschriften uit het Bouwbesluit 2012 handhaven, als de omgevingsvergunning afwijking ‘uitdrukkelijk’ toestaat. Dat moet dan volgen uit de aanvraag of een vergunningvoorschrift. De vergunninghouder heeft zo zekerheid dat de gemeente niet mag handhaven als hij bouwt in overeenstemming met zijn vergunning. Als je bouwplan vergunningvrij is, heb je deze zekerheden niet. Je kunt dan onverplicht (want vergunningvrij) een vergunningaanvraag indienen om zekerheid te krijgen dat het bouwplan niet in strijd is met het bestemmingsplan en Bouwbesluit 2012. Een bestuurlijk rechtsoordeel, waarin de gemeente aangeeft of er strijdigheid is, geeft geen bescherming. Dat is geen besluit waaraan je rechten kunt ontlenen.

Straks mogelijk twee omgevingsvergunningen vereist

Het wetsvoorstel Invoeringswet Omgevingswet regelt dat voor bouwen mogelijk twee omgevingsvergunningen zijn vereist. Het gaat om een omgevingsvergunning voor een omgevingsplanactiviteit, die de gemeente toetst aan het omgevingsplan (de opvolger van het bestemmingsplan). Daarnaast kan een omgevingsvergunning voor een (technische) bouwactiviteit zijn vereist, die de gemeente toetst aan het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl, de opvolger van het Bouwbesluit 2012). Dit wordt de ‘knip’ van de omgevingsvergunning voor bouwen genoemd. In de consultatieversie van 29 oktober 2018 van het Invoeringsbesluit Omgevingswet staan zowel de vergunningvrije gevallen van de technische bouwactiviteit als van de omgevingsplanactiviteiten in het Bbl. De gemeente kan ervoor kiezen in het omgevingsplan nog meer omgevingsplanvergunningvrije activiteiten aan te wijzen.

Onzekerheid handhaving en financiering

Je kunt onder de Omgevingswet ervoor kiezen de beide omgevingsvergunningen tegelijkertijd aan te vragen. Ook kun je bijvoorbeeld eerst de omgevingsvergunning voor de omgevingsplanactiviteit aanvragen. Verlening van laatstgenoemde geeft geen garantie dat ook de omgevingsvergunning voor de (technische) bouwactiviteit wordt verleend. De gemeente kan handhaven als zonder die technische vergunning wordt gebouwd. Na bouwen overeenkomstig de verleende omgevingsvergunning voor de (technische) bouwactiviteit, kan de gemeente - anders dan nu - nog steeds de nieuwbouwvoorschriften uit het Bbl handhaven. Daarnaast is de verwachting dat gemeenten meer bouwwerken omgevingsplanvergunningvrij maken in het omgevingsplan. Als je vervolgens bouwt zonder vergunning, heb je geen zekerheid dat de gemeente niet achteraf het omgevingsplan handhaaft. Zonder vergunning kan er ook geen impliciet vrijstelling zijn. Een ander probleem is dat een bank voor de financiering van een bouwproject in de toekomst ook een onherroepelijke omgevingsvergunning voor een omgevingsplanactiviteit kan verlangen. De wetgever wil niet hebben dat gemeenten een conformiteitsverklaring afgeven dat het omgevingsplanvergunningvrije bouwwerk aan het omgevingsplan voldoet. De onverplichte vergunningaanvraag biedt mogelijk een oplossing. Fotocredits: Jacob Lund / Adobe Stock

Over de blogger
AK Advocaten

AK Advocaten is één van de grotere advocatenkantoren in West-Brabant. Een sterk kantoor wordt gedragen door een team van sterke individuen.

Meer artikelen van AK Advocaten

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.