Bestuurdersaansprakelijkheid: van clubhuis naar rechtbank

Een nieuw clubhuis voor de tennisvereniging leek aanvankelijk een goed initiatief, maar eindigde in de rechtbank. Drie voormalige bestuursleden werden door de vereniging namelijk aansprakelijk gesteld voor de schade. De vraag die centraal stond in de zaak die eind vorig jaar speelde bij de Rechtbank Overijssel, was of deze bestuurders zo nalatig waren geweest dat zij persoonlijk aansprakelijk konden worden gesteld. In dit blog geef ik antwoord op deze vraag.

Ik wil meer weten over Ondernemingsrecht

Wat ging er mis?

De vereniging sloot een overeenkomst met een Roemeens bedrijf, dat aanvankelijk aantrekkelijk leek. Gaandeweg bleek echter dat er aanzienlijke risico’s waren genomen. Zo betaalde de vereniging, nog voordat met de bouw was begonnen, 95% van de aanneemsom vooruit. Toen het bedrijf later ook nog failliet ging, was het geld weg en stond de vereniging met lege handen. Leden van de vereniging eisten opheldering en vonden dat het bestuur steken hadden laten vallen.

Een van de grootste uitdagingen bleek de betalingsregeling. De vereniging had bijna de hele aanneemsom al betaald voordat de bouw was begonnen. Hierdoor had het bedrijf geen prikkel om de opdracht uit te voeren, wat een groot financieel risico met zich meebracht. Bovendien bleek achteraf dat de financiële situatie van het bedrijf niet goed was onderzocht. Het bedrijf had al financiële problemen ten tijde dat de overeenkomst met de verenging werd gesloten, wat de kans dat het bedrijf de opdracht niet zou uitvoeren vergrootte.

Daarnaast speelde het verkrijgen van de benodigde vergunningen een rol. Toen de overeenkomst werd ondertekend, was er namelijk nog geen definitieve bouwvergunning, zodat op dat moment nog onduidelijk was of het clubhuis überhaupt kon worden gerealiseerd.

Ook was er een gebrek aan transparantie richting de leden van de vereniging. Het bestuur zou onvoldoende hebben gecommuniceerd over de financiële afspraken en de risico’s, waardoor leden niet tijdig konden ingrijpen.

Wanneer is een bestuurder aansprakelijk?

In Nederland is een bestuurder niet zomaar persoonlijk aansprakelijk voor bestuurlijke fouten. Daarvoor geldt – zoals ik in een eerder blog al eens schreef – een hoge drempel.

Artikel 2:9 van het Burgerlijk Wetboek bepaalt dat een bestuurder alleen aansprakelijk is als hem een ernstig persoonlijk verwijt kan worden gemaakt. Dit wordt per geval beoordeeld en hangt af van verschillende factoren.

Bij de beantwoording van de vraag of een bestuurder een ernstig verwijt kan worden gemaakt, dienen alle omstandigheden van het geval in aanmerking te worden genomen. Relevante omstandigheden die voor bestuurders van verenigingen en stichtingen tot een andere uitkomst kunnen leiden, zijn het doel van de vereniging of stichting, de wijze van financiering, andere belanghebbende en het gegeven dat bestuurders hun taak al dan niet onbezoldigd uitvoeren.

Daarnaast staat in alle gevallen veelal de vraag centraal of de bestuurder heeft gehandeld overeenkomstig het inzicht en de zorgvuldigheid die mogen worden verwacht van een bestuurder die voor zijn taak berekend is en deze nauwgezet vervult, de zogenoemde ‘maatmanbestuurder’.

De rechtbank vond in dit specifiek geval dat de bestuurders niet hadden gehandeld zoals een zorgvuldige maatmanbestuurder zou doen. Ze betaalden vooraf 95% van de aanneemsom, terwijl het bedrijf nog niets had gedaan. Hierdoor namen de bestuurders een te groot risico, namelijk dat het bedrijf de bouw misschien nooit zou kunnen uitvoeren. Volgens de rechtbank hadden de bestuurders dit risico moeten begrijpen en niet zomaar akkoord moeten gaan met de betalingsvoorwaarden.

Hoewel de bestuurders niet hadden gehandeld als een maatmanbestuurder, vond de rechtbank dat de bestuurder toch geen ernstig persoonlijk verwijt kon worden gemaakt. De bestuurders handelden binnen het mandaat dat ze van de ledenvergadering hadden gekregen. Ze hadden toestemming om € 275.000,- te investeren en bleven binnen deze financiële grenzen. Bovendien hadden de bestuurders geen specialistische juridische kennis, dus ze konden niet alle contractuele risico’s volledig overzien. Ze deden hun werk vrijwillig. Daarnaast hadden de leden van de vereniging en de bouwcommissie ook een verantwoordelijkheid. Zij hadden kritischer kunnen zijn en het bestuur beter kunnen controleren.

Lessen voor bestuurders

Deze zaak benadrukt toch het belang van zorgvuldigheid bij het aangaan van financiële verplichtingen als bestuurder. Een belangrijke les is dat onderzoek naar een wederpartij van belang kan zijn. Voordat een overeenkomst wordt gesloten en grote bedragen worden overgemaakt, kan het vanuit het oogpunt van een eventuele aansprakelijk handig zijn na te gaan of de betrokken partij financieel stabiel is en over de nodige zekerheden beschikt.

Daarnaast is het verstandig om betalingsafspraken zorgvuldig te structureren. Betalingen kunnen bijvoorbeeld gekoppeld worden aan de voortgang van een project, zodat het risico op financiële verliezen wordt beperkt. Door betalingen afhankelijk te maken van concrete oplevermomenten, wordt voorkomen dat een organisatie financieel vast komt te zitten bij een onbetrouwbaar bedrijf.

Tot slot

Tot slot is het verstandig om tijdig deskundig advies in te winnen. Bestuurders beschikken niet altijd over de benodigde juridische of financiële expertise. Door een specialist te raadplegen, kunnen juridische en financiële risico’s beter in kaart worden gebracht en worden onnodige problemen voorkomen.

Vragen over bestuurdersaansprakelijkheid of juridische hulp nodig? Neem contact op met mij of mijn collega’s van de sectie Ondernemingsrecht.