Juridisch kader voor leveranciers tijdens een WHOA-traject: Rechten en plichten in balans

In onze vorige blog bespraken we het strategische belang van leveranciersmanagement tijdens een WHOA-traject. Nu zoomen we verder in op het juridisch kader dat de verhouding tussen een onderneming in een WHOA-procedure en haar leveranciers bepaalt. Dit kader is niet alleen complex maar ook cruciaal voor zowel de onderneming als haar leveranciers.

Ik wil meer weten over Ondernemingsrecht

De fixatiedatum als cruciaal scheidingspunt

Een fundamenteel concept in het WHOA-traject is de “Fixatiedatum”. Dit is de datum waarop de schulden worden “bevroren” voor opname in het akkoord. In de praktijk wordt vaak gekozen voor de datum waarop de startverklaring wordt gedeponeerd, of de eerste dag van een nieuwe maand vanwege de boekhouding.

Alle schulden die vóór deze datum zijn ontstaan, worden in het akkoord betrokken. Verplichtingen die na deze datum ontstaan of “opkomen”, vallen buiten het akkoord en moeten door de onderneming gewoon worden voldaan.

Onderscheid tussen oude en nieuwe verplichtingen

Het tijdstip van het ontstaan van een schuld is bepalend voor het antwoord op de vraag of deze schuld onder het WHOA-akkoord valt. Hierbij gelden de volgende principes:

1. Ontstaan van schuld: Een schuld ontstaat op het moment dat partijen de verbintenis aangaan, niet op het moment van facturatie.

2. Eenmalige transacties: Bij eenmalige bestellingen/orders geldt het moment van aanvaarding van de bestelling als ontstaansmoment.

3. Duurovereenkomsten: Bij doorlopende contracten is het ontstaansmoment zoals bepaald in de overeenkomst of algemene voorwaarden.

Eigendomsvoorbehoud en recht van reclame tijdens WHOA

Een belangrijk onderwerp voor leveranciers zijn eigendomsvoorbehouden en het recht van reclame. Deze geven leveranciers normaal gesproken de mogelijkheid om onbetaalde goederen terug te halen. Tijdens een WHOA-procedure geldt echter:

1. Beperkte uitoefening: Leveranciers kunnen eigendomsvoorbehoud of recht van reclame niet uitoefenen voor schulden die vóór de Fixatiedatum zijn ontstaan.

2. Blijvende geldigheid: De rechten blijven wel bestaan, maar kunnen niet worden uitgeoefend tijdens de WHOA-procedure.

3. Nieuwe leveringen: Voor leveringen na de Fixatiedatum geldt het normale regime en kunnen deze rechten wel worden uitgeoefend.

Deze regeling blijkt uit de jurisprudentie, zoals bevestigd in verschillende rechterlijke uitspraken rond de WHOA, en is essentieel voor het behoud van bedrijfscontinuïteit tijdens herstructurering.

Leveringsverplichtingen en ontbindingsbescherming

Een van de belangrijkste beschermingsmechanismen in de WHOA betreft de leveringsverplichtingen en ontbindingsbescherming:

1. Verbod op opschorting/ontbinding: Leveranciers kunnen lopende overeenkomsten niet opschorten of ontbinden vanwege het WHOA-traject of vanwege wanprestatie vóór de Fixatiedatum.

2. “Ipso facto”-clausules ongeldig: Contractbepalingen die stellen dat overeenkomsten automatisch eindigen bij een WHOA-traject, zijn wettelijk niet geldig.

3. Voortgezette leveringsverplichting: Leveranciers zijn wettelijk verplicht om tijdens het WHOA-traject te blijven leveren tegen de bestaande contractcondities.

Dit betekent een sterke bescherming voor de continuïteit van de onderneming, zoals bevestigd in ECLI:NL:RBAMS:2023:6159, waar de rechtbank oordeelde dat een afkoelingsperiode “noodzakelijk is om de gemeenschappelijke belangen van de schuldeisers die door de herstructurering zouden worden geraakt niet door individuele verhaalsacties in gevaar te laten brengen.”

Afkoelingsperiode als extra bescherming

Naast de standaard bescherming kan de rechtbank op verzoek een afkoelingsperiode afkondigen. Tijdens deze periode:

1. Geen executiemaatregelen: Schuldeisers kunnen geen verhaal nemen op goederen van de schuldenaar.

2. Geen faillissementsverzoeken: Reeds ingediende faillissementsaanvragen worden geschorst.

3. Opheffing beslagen: De rechtbank kan beslagen opheffen.

De afkoelingsperiode biedt daarmee extra ademruimte voor de onderneming om het akkoord voor te bereiden, zonder druk van individuele schuldeisers.

Praktijkvoorbeeld: Het “No Creditor Worse Off”-beginsel

Een sleutelelement in de beoordeling van een WHOA-akkoord is het “No Creditor Worse Off”-beginsel. Dit houdt in dat geen enkele schuldeiser slechter af mag zijn met het akkoord dan bij een faillissement.

In de praktijk betekent dit dat leveranciers in een WHOA-situatie:

1. Minimale garantie: Minimaal krijgen wat zij in een faillissement zouden hebben ontvangen (de liquidatiewaarde).

2. Potentiële upside: Meestal meer ontvangen dan bij een faillissement (de reorganisatiewaarde).

3. Voortzetting handelsrelatie: De mogelijkheid behouden om zaken te blijven doen met een gezonde onderneming.

Deze principes zijn bevestigd in ECLI:NL:RBAMS:2024:1608, waarin de rechtbank een WHOA-akkoord homologeerde met een debt-for-equity swap, waarbij de rechter oordeelde dat “als homologatie en uitvoering van het WHOA Plan uitblijft, is het faillissement […] te verwachten.”

Speciale aandacht: MKB-crediteuren

De WHOA bevat een speciale bescherming voor MKB-crediteuren. Deze schuldeisers moeten minimaal 20% van hun vordering ontvangen. Deze bescherming is belangrijk voor kleine leveranciers die vaak kwetsbaar zijn voor betalingsproblemen bij grote klanten.

Conclusie

Het juridisch kader voor leveranciers in een WHOA-traject balanceert tussen twee belangen: enerzijds de bescherming van de continuïteit van de onderneming en anderzijds de bescherming van de rechtspositie van leveranciers. De wetgever heeft gekozen voor een benadering waarbij de bedrijfscontinuïteit voorop staat, met waarborgen voor een minimale bescherming van schuldeisers.

Voor leveranciers betekent dit dat hun positie tijdens een WHOA-traject complex is: ze moeten blijven leveren, maar krijgen tegelijkertijd waarschijnlijk niet al hun openstaande vorderingen volledig betaald. Tegelijkertijd biedt een succesvol WHOA-traject hen het vooruitzicht op een blijvende handelsrelatie met een financieel gezonde partner.

Heeft u als onderneming of als leverancier vragen over uw juridische positie in een WHOA-traject? Erik van Loon, Ilona van den Heuvel of een van onze collega’s van de sectie Ondernemingsrecht helpen u graag de complexe juridische situatie te doorgronden en de juiste strategie te bepalen.