Publicaties

Ondernemingsrecht

Doorstart als gedwongen saneringsmiddel 'Advocaat Hans van Oijen': "Ontslagrecht bij reorganisaties hard aan vernieuwing toe". Het zijn zware tijden voor ondernemers. De aanhoudende crisis brengt steeds meer bedrijven in de problemen. Het wordt steeds moeilijker om daar uit te komen, want geldschieters staan niet in de rij om noodlijdende bedrijven te helpen. Veel banken weigeren gewoon medewerking bij (her)financiering. Daarnaast blijkt het in de praktijk voor een ondernemer zeer lastig om tot een door hem op korte termijn noodzakelijk geachte passende reorganisatie te komen. Advocaat Hans van Oijen van AK kreeg de afgelopen jaren als curator of advocaat veel te maken met deze problematiek. Hij doet een boekje open. door Ron Gregoor ETTEN-LEUR - Wat hebben onder andere Daneco in Breda, Drukkerij Boekhoven in Zevenbergen, Alumet in Etten-Leur, Nijpels Meubelfabriek in Bergen op Zoom, Kwekerij Van Oosterwijck in Gilze en Egas in Eindhoven met elkaar gemeen? Twee dingen: al deze bedrijven balanceerden op de rand van de afgrond, gingen daarover heen, maar herrezen uit hun as en floreren nu weer. En ze zijn allemaal met de doorstart geholpen door één en dezelfde advocaat: Hans van Oijen. Van Oijen kijkt vanuit zijn kantoor op de entree van Etten-Leur. Iedereen die vanaf de rijksweg de stad binnen komt rijden, kan hij zien. "Maar daar heb ik weinig tijd voor, ik ben er niet zo heel vaak", zegt hij dan. Want AK, waarvan hij partner is, heeft het druk. Ondanks, of misschien wel dankzij de slechte economische tijden. Van Oijen heeft meer dan een dagtaak aan het 'redden' van bedrijven. Veel meer nog dan in voorgaande recessies is een reddingsactie van bedrijven een moeizame bevalling. Van Oijen: "We lopen tegen nogal wat zaken aan, die in eerste instantie onoverkomelijk lijken. Een voorbeeld: Bedrijven komen in de problemen omdat hun omzet terugloopt. Er komt minder geld binnen, maar je moet wel steeds maar weer veel geld uitgeven, personeelskosten blijven even hoog. Je houdt het niet lang vol als je meer geld uitgeeft dan er binnen komt. Wat is dan een voor de hand liggende oplossing? Saneer in je personeel, zodat je die kosten niet meer hoeft te betalen." Maar dat gaat zomaar niet. "Het is jammer dat ik het moet constateren, maar het huidige arbeidsrecht schiet flink tekort om een ondernemer adequate oplossingen te bieden wanneer een omvangrijke reorganisatie op korte termijn noodzakelijk is. Zo heb ik in mijn praktijk op dit moment drie identieke gevallen: een tweede of derde generatieondernemer, dat is een ondernemer die de zaak van zijn vader heeft overgenomen, heeft met die overname ook het personeelsbestand mee overgenomen. Omzetten dalen, er moet gesaneerd worden. Maar hoe doe je dat? Ga je via de kantonrechter, dan is de kans groot dat je met relatief forse ontslagvergoedingen geconfronteerd wordt. Een gemiddelde kantonrechter zal geen oren hebben naar het argument: daar heb ik het geld niet voor. De uitkomst van een gang naar de kantonrechter is ongewis." Afspiegeling Dan heb je nog een tweede probleem. Stel dat een ondernemer personeel mag en kan ontslaan, wie komen daar dan voor in aanmerking? "Het is de vraag of je personeelsleden die je eigenlijk het liefst in dienst wil houden, wel behouden kan. De kantonrechter zal in het algemeen het zogenaamde afspiegelingsbeginsel hanteren. Hoe vaak gebeurt het niet dat de ondernemer het personeel dat hij juist niet wil houden, niet mag ontslaan terwijl hij uitgerekend de mensen die uitstekend functioneren moet laten afvloeien." Ook de weg via het aanvragen van een ontslagvergunning is een onzekere want hier speelt zeker het probleem van het afspiegelingsbeginsel. "Als je deze horde neemt en vervolgens een ontslagvergunning krijgt, is het de vraag wat de betreffende ontslagen personeelsleden doen. Gaan die achteraf nog een procedure op grond van kennelijk onredelijk ontslag starten om een vergoeding te krijgen? Dan weet je van te voren niet wat de financiële nabrander is." Beide wegen zijn behoorlijk onzeker, zowel ten aanzien van de vraag welke personeelsleden kunnen worden behouden als ten aanzien van de financiële consequenties, zodat veel ondernemers bij een noodzakelijke reorganisatie maar voor een veel rigoureuzer model kiezen: de doorstart. Met andere woorden: een ondernemer laat zijn bedrijf failliet verklaren en maakt een doorstart. Van Oijen: "Na het uitspreken van een faillissement kan de ondernemer immers een vrije keuze maken uit de personeelsleden die hij wil behouden en hij wordt niet geconfronteerd met hoge ontslagkosten."Dat klinkt eenvoudig, maar dat is het niet, vindt Van Oijen. "Eigenlijk is dat natuurlijk helemaal geen goede oplossing. Het levert altijd kapitaalsvernietiging op. Dat zou je allemaal kunnen voorkomen als we te maken hebben met een arbeidsrecht dat aangepast is aan deze tijd. Het arbeidsrecht is op het punt van dit soort reorganisaties heel dringend aan modernisering toe. Ontslag moet betaalbaar zijn voor een bedrijf. Het moet allemaal veel flexibeler. Het is toch eigenlijk te gek dat een ondernemer zijn bedrijf failliet moet laten verklaren om uiteindelijk continuïteit voor een deel van zijn werkgelegenheid en zijn bedrijf te garanderen." Voorbereiding Want zo eenvoudig is het niet om na het uitspreken van een faillissement een doorstart te maken. Hoewel, Hans van Oijen lukt het meestal wel. Dat de door hem begeleide doorstarts wel allemaal slaagden, heeft vooral met de voorbereiding te maken. "Het tijdig uitstippelen van de te volgen routes en met name het tijdig regelen van de herfinanciering is daarbij cruciaal." Moet je gaan herfinancieren nadat het faillissement is uitgesproken, dan ben je te laat, dan kom je in een oncontroleerbare tombola terecht, dat hebben wij laatst nog met Alumet meegemaakt. Je hebt dan niets meer zelf in de hand. Ik noem namen overigens met instemming van betrokkenen." Herfinanciering is een groot probleem bij een doorstart, zeker in deze tijd. De meeste banken, een enkele uitgezonderd, zijn extreem voorzichtig geworden. "Natuurlijk zijn er goede uitzonderingen, maar over het algemeen kloppen de verhalen die je op verjaardagspartijtjes hoort: veel banken durven niet en vragen exorbitante zekerheden. Wel is er nu een tendens zichtbaar dat de huisbankier wil meedenken over het financieren van een doorstart. Dat was tot voor kort ondenkbaar en onbespreekbaar. Banken willen hun risico?s in de afwikkeling beheersen en zij zien inmiddels toch wel in dat na een doorstart interessante klanten blijven bestaan." Als Van Oijen voor een zaak geld nodig heeft, gaat hij niet in eerste instantie te rade met de huisbank. "Dat zou onverstandig zijn. Ik weet dat ik daar geen vrienden mee maak in de bankwereld, maar ik heb in de praktijk te vaak meegemaakt dat een gesprek met de eigen bank, waarin een financieringsverhoging aan de orde kwam, onmiddellijk leidde tot opzegging van het krediet. Als je aankondigt dat je wil gaan doorstarten, ben je bijna zeker dat je met een opzeggingsbrief naar buiten loopt. Als je als ondernemer ziet aankomen dat een doorstartscenario een optie is, dan doe je er goed aan eerst bij een concurrerende bank te kijken of die kan zorgen voor een goede alternatieve financiering. Eén ding is wel zeker, je zult weer eigen geld moeten meenemen of zorg dragen voor financiers die naast de bank er geld instoppen en die dat achterstellen bij de bank. Ook anderszins zekerheden stellen is een optie, zonder deze aanvullende zaken kom je er niet. Als je een alternatieve financiering vervolgens rond hebt en je dan vervolgens nog met je eigen bank contact opneemt, vind ik dat verder prima. Wil de eigen bank niet, dan heb je nog altijd de alternatieve financiering achter de hand." Eigenlijk is in veel gevallen een modern arbeidsrecht cruciaal. Als bedrijven werknemers in de omschreven situaties makkelijker kunnen ontslaan, hoeft het in de meeste gevallen niet eens tot een faillissement of doorstart te komen. En als banken überhaupt wat flexibeler zijn met leningen en financieringen, dan zit de oplossing van het probleem vaker aan de voorkant. Ondernemingsrecht