Toen ik vorige week naar mijn werk reed, zag ik dat er een aanrijding had plaatsgevonden tussen een automobilist en een fietser. De fietser reed vermoedelijk door het rode verkeerslicht. De fietser heeft als gevolg van het ongeval letsel opgelopen. Hoe zit het met de aansprakelijkheid bij ongevallen tussen een motorrijtuig en een fietser oftewel een zwakkere verkeersdeelnemer?
Artikel 185 Wegenverkeerswet (WVW) komt om de hoek kijken wanneer er een aanrijding heeft plaatsgevonden tussen een motorrijtuig en een “zwakkere verkeersdeelnemer”. Zwakkere verkeersdeelnemers zijn voetgangers en fietsers. Deze verkeersdeelnemers genieten extra bescherming. Dit houdt in dat de aansprakelijkheid in beginsel rust op het motorrijtuig.
Wanneer is artikel 185 WVW van toepassing?
Er moet aan een aantal voorwaarden zijn voldaan wil artikel 185 WVW van toepassing zijn. Allereerst zal er sprake moeten zijn van een ongeval dat op een weg heeft plaatsgevonden en waarbij een motorrijtuig en een niet-gemotoriseerde verkeersdeelnemer betrokken zijn geweest. Is aan deze voorwaarden voldaan, dan is een automobilist in beginsel altijd aansprakelijk voor de schade van de fietser. Dit is alleen anders indien er sprake is van overmacht van de automobilist.
Overmacht
Indien vast staat dat artikel 185 WVW van toepassing is, komt de vraag aan de orde of er sprake is van overmacht aan de kant van de gemotoriseerde. Het is aan de gemotoriseerde om feiten en omstandigheden aan te dragen en zonodig te bewijzen waaruit overmacht kan worden afgeleid.
Overmacht wordt aangenomen, als de automobilist geen enkel verwijt gemaakt kan worden. Ook moet de fout van de fietser zo onwaarschijnlijk zijn dat de automobilist daarmee geen rekening kon en hoefde te houden. Belangrijke punten hierbij zijn het rijgedrag van de gemotoriseerde en de plaats van het ongeval.
Er is in de praktijk vrijwel nooit sprake van overmacht. Ook niet in het bovengenoemde voorbeeld, omdat het regelmatig voorkomt dat een fietser door rood rijdt. Automobilisten dienen hiermee rekening te houden.
Causale verdeling
Indien er geen sprake is van overmacht, dan moet worden gekeken naar de over en weer gemaakte fouten (de causale verdeling). Hierdoor kunnen de wederzijdse schadevergoedingsplichten vastgesteld worden. In bovengenoemd voorbeeld dient in ieder geval – op basis van eerdere uitspraken van rechters – de schade van de fietser voor 50% te worden vergoed (50%-regel). Daarna komt het tot een verdere verdeling van de schade tussen de gemotoriseerde en de ongemotoriseerde. In bovengenoemd voorbeeld zou de uitkomst bijvoorbeeld 75% -25% kunnen zijn. De fietser krijgt in dat geval 75% van zijn schade vergoed. De fietser heeft namelijk een deel eigen schuld aan het ongeval nu hij door rood is gefietst.
De leeftijd van de zwakkere verkeersdeelnemer speelt eveneens een rol. Wanneer de fietser een kind betreft dat de leeftijd van 14 jaar nog niet heeft bereikt, zal de schade volledig moeten worden vergoed (100%-regel). In dat geval gaat het bovenstaande voorbeeld dus niet op. Dit is alleen anders indien opzet, of met daaraan grenzende roekeloosheid, van de fietser kan worden bewezen, maar ook dit wordt in de praktijk (vrijwel) nooit aangenomen.
De billijkheidscorrectie
Dit element kan de causale verdeling in stand laten, maar kan die verdeling ook aanpassen, zowel in het voordeel als in het nadeel van de betrokkenen. Hierbij wordt onder andere gekeken naar de ernst van het letsel. Indien de 50%-regel van toepassing is kan de vergoedingsplicht nooit lager uitvallen dan 50%.
Conclusie
Het gebruik van motorrijtuigen in het verkeer brengt risico's met zich mee. Die risico's vormen vooral een bedreiging voor de zwakkere verkeersdeelnemers. Om die te beschermen is er dan ook een artikel in de wet opgenomen: artikel 185 WVW.
