Straffen leidt niet tot het vertellen van de waarheid

Kinderen liegen niet mínder als hen een straf voor leugens in het vooruitzicht wordt gesteld, blijkt uit nieuw wetenschappelijk onderzoek. Voor mij is dit een open deur die wordt ingetrapt, in een week waarin ook nog eens blijkt dat de CIA martelt om de waarheid uit mensen te slaan en een voetballer die een andere voetballer half-invalide schopt met een schorsing van vijf wedstrijden wegkomt. Als advocaat ben ik bekend met het fenomeen dat straffen niet leidt tot het vertellen van de waarheid en nauwelijks bijdraagt tot verbetering van het menselijk gedrag.

Kinderen, liegen en dreigen met straffen

Kinderen gaan niet minder liegen als hen een straf voor liegen in het vooruitzicht wordt gesteld, blijkt uit nieuw wetenschappelijk onderzoek. Kinderen zijn alleen geneigd om leugens te vermijden als hen wordt uitgelegd dat ze anderen met dat gedrag kunnen kwetsen. Als er wordt gedreigd met straffen, gaan ze juist váker liegen. Het onderzoek van de McGill Universiteit in Canada werd gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift Journal of Experimental Child Psychology Het experiment met kinderen De wetenschappers lieten meer dan driehonderd kinderen een minuut lang alleen achter in een kamer. Ze werden op een stoel gezet, met hun rug naar een tafeltje waarop speelgoed stond. De kinderen, allemaal tussen de vier en acht jaar oud, mochten tijdens de afwezigheid van de onderzoeker niet achterom kijken naar het speelgoed. Ongeveer twee derde van de proefpersonen keek toch om. Even later werd hen door de onderzoeker gevraagd of ze stiekem naar het speelgoed hadden gekeken. Sommige kinderen kregen te horen dat ze "in problemen zouden komen" als ze zouden liegen. Tegen anderen werd gezegd dat het beter was om de waarheid te spreken en dat de onderzoeker ongelukkig zou worden als ze een leugen zouden vertellen. De kinderen in die laatste groep spraken veel vaker de waarheid dan de kinderen die een straf in het vooruitzicht was gesteld. "De boodschap van het onderzoek is dat straffen niet leidt tot het vertellen van de waarheid", zegt hoofdonderzoekster Victoria Talwar op de site van de McGill Universiteit. Volgens haar kunnen alle opvoeders hun voordeel doen met haar bevindingen. "Dreigen met straf voor leugens kan het omgekeerde effect hebben: kinderen zijn dan meestal minder geneigd om de waarheid te vertellen als ze daartoe worden aangemoedigd", aldus Talwar.

De CIA, liegen en dreigen met straffen

Zou de CIA met de kennis van onderzoekster Talwer anders hebben gehandeld in hun martelcentra op Guantanamo Bay, in Afghanistan, Polen, Zuid-Amerika en al die andere landen waar ze de waarheid uit mensen probeerde te martelen? Ik vrees van niet. De verslagen over de CIA in het 'martelrapport' van de Amerikaanse senaatscommissie maken me misselijk (NRC: Dit zijn de belangrijkste bevindingen in het 'martelrapport' over de CIA). Kijk even naar puntje 4, dat feilloos aansluit bij de conclusies van de onderzoeker in Canada:

Het gebruik van de wrede verhoormethoden zou er toe hebben geleid dat verdachten dingen verzonnen, iets wat bij de CIA niet bekend was. De verhorende agenten zagen daarin het bewijs dat ze met de methoden unieke informatie konden loskrijgen

De verhorende agenten wisten niet dat met martelen verdachten dingen gaan verzinnen, zeggen ze. Dat verbaast me erg voor medewerkers van een organisatie die het verhoren tot specialisme heeft gemaakt. Zijn ze daar dan echt zo naïef, of ging het uiteindelijk meer om het gewetenloos straffen en martelen dan om het achterhalen van de waarheid of het krijgen van zinnige informatie? Iedere keiharde Hollywood-film vertelt het verhaal dat  je alles uit iedereen kunt slaan of waterboarden, waarheid en/of leugens, als je maar lang genoeg doorgaat.

Voetballers, kwetsen en dreigen met straffen

Wat heeft het voorgaande over martelen, liegen en de waarheid vertellen met mijn praktijk als letselschadeadvocaat te maken? Van CIA-verhoormethoden en martelen blijf ik in mijn praktijk op het ogenblik gelukkig verschoond, al adviseer ik iedereen, en zeker collega-advocaten, om net als ik lid te worden van Amnesty International; je kunt dan nooit meer zeggen dat je het niet wist hoe vaak en ernstig mensen worden gemarteld. Maar met straffen, dreigen met straffen en het menselijk gedrag heb ik iedere dag te maken. Iedere dag zie ik dat dreigen met straffen niet leidt tot de door iedereen zo gewenste gedragsveranderingen. Neem voetbal... [embed]https://www.youtube.com/watch?v=CdButnnhiCk[/embed] Doodschop Op internet circuleert een filmpje, beelden van een aanslag tijdens een voetbalwedstrijd, inmiddels ruim 1.5 miljoen keer bekeken. Sandro Wieser maakte vorige maand in de competitiewedstrijd in Zwitserland een harde overtreding op Gilles Yapi Yapo, die daarbij zwaar geblesseerd raakte. De middenvelder Wieser plantte zijn noppen op de linkerknie van Yapo. Die liep daardoor acht blessures op, waaronder een gescheurde kruisband en meniscus. Het is niet de eerste keer dat op een voetbalveld aanslagen plaatsvinden. Kijk op zondagavond, net als ik, met het bord op schoot naar een aflevering Studio Sport en mishandelingen en moedwillige aanslagen op ledematen van tegenstanders komen met de regelmaat van de klok voorbij. Voetballers draaien er hun hand niet voor om in het heetst van de strijd een tegenstander te stoppen of met een 'professionele' overtreding een doelpunt te voorkomen. Iedere voetballer weet ook dat het leidt tot een straf, variërend van een waarschuwing tot geel, rood of schorsing. Middenvelder Wieser kwam na zijn aanslag op Yapo met rood en een schorsing van vijf wedstrijden goed weg. Veel te goed, vindt ook zijn clubleiding. Ze wil nu dat de Zwitserse justitie zich in een strafzaak over de zaak buigt. Vooruitzicht op straf helpt niet Ik denk niet dat bij volgende voetbalwedstrijden voetballers voorzichter en nadenkender zullen zijn, als ze een aanslag op een tegenstander beramen. Het vooruitzicht op een straf bij ongewenst gedrag leidde er in de loop van de geschiedenis niet toe dat het afgelopen is met mishandelen of martelen. Als straffen niet helpt om deze ernstige mishandelingen op het voetbalveld te verminderen, wat dan wel? Profvoetballers, net als de liegende kinderen, uitleggen dat anderen ongelukkig worden als ze een doodschop krijgen, lijkt niet te helpen. Excuses zijn er in het verleden al vaak genoeg aangeboden en we mogen ervan uitgaan dat een prof wel snapt wat het betekent om een schoen met noppen op de enkel, achillespees of knie van de tegenstander te plaatsen. Irak, Syrië, Afghanistan, Zürich. Ondanks alle onderzoeken door senatoren, mensenrechtenorganisaties of (kinder-)wetenschappers vermoed ik dat er voor letselschadeadvocaten en mensenrechtenactivisten voorlopig nog werk genoeg is.