De vrije advocaatkeuze (Part 3)

Op 11 november 2013 schreef Judith Vermeeren over een uitspraak van het Hof van Justitie waarin het Hof bepaalde dat het recht op vrije advocaatkeuze in een procedure niet afhankelijk is van een besluit van de rechtsbijstandsverzekeraar of een zaak door een externe rechtshulpverlener kan worden behandeld. Kort en eenvoudig gezegd kwam de beslissing van het Hof er op neer dat verzekerden in het kader van een gerechtelijke of administratieve procedure een eigen advocaat mogen kiezen. De discussie ging verder, zie de blog van Elzemieke Schouten. Valt een ontslagprocedure bij het UWV of een bezwaarprocedure aan te merken als een procedure waarin de verzekerde zich door een advocaat naar keuze kan laten bijstaan? Deze vraag legde de Hoge Raad voor aan het Hof van Justitie. De Hoge Raad gaf daarbij al een schot voor de boeg door te overwegen dat het gaat om de bescherming van de belangen van verzekerden – verlening van een ontslagvergunning door UWV heeft verstrekkende gevolgen voor de werknemer – en uit de EU-rechtelijke bepalingen valt niet op te maken dat een administratieve procedure bij een gerechtelijke instantie dient te worden gevoerd. Op 7 april jl. heeft het Hof van Justitie zich uitgesproken. Het Hof van Justitie beantwoordt de vraag van de Hoge Raad bevestigend. Volgens het Hof geldt de dat “EU-rechtelijke bepalingen betreffende de vrije keuze van de advocaat of de vertegenwoordiger, tot doel heeft de belangen van de verzekerde ruime bescherming te bieden.” Die ruime bescherming belemmert een beperkte uitleg van het artikel over vrije advocaatkeuze aldus het Hof. Het Hof oordeelde ook – zoals de Hoge Raad ook al deed dat “niet kan worden betwist dat de rechten van de werknemer door een besluit van het UWV worden geraakt en dat zijn belangen als verzekerde bescherming behoeven in het kader van de procedure voor dat orgaan.” Omdat de verzekerde werknemer ook de vrije keuze had gehad bij een gerechtelijke procedure tot beëindiging van zijn dienstverband moet hij dat ook hebben in het kader van een UWV-procedure, meent het Hof. Het Hof van Justitie heeft in een andere zaak een vergelijkbare uitspraak gedaan. Een voor rechtsbijstand verzekerde wilde in het kader van een bezwaarschriftprocedure tegen een weigering van een zorgindicatie een gespecialiseerde advocaat inschakelen. De rechtsbijstandsverzekeraar weigerde dat. Het gerechtshof Amsterdam wendde zich eveneens tot het Hof van Justitie. Het Hof overwoog dat een bestuursorgaan “een voor beroep in rechte vatbaar besluit geeft” en oordeelde met nagenoeg dezelfde argumenten dat ook hier sprake moet zijn van vrije advocaatkeuze. Zowel een ontslagprocedure bij het UWV als een bezwaarprocedure moeten dus worden gezien als administratieve procedures waarbij verzekerden recht hebben op het kiezen van een eigen advocaat. In beide zaken ging het Hof ook in op de mogelijke financiële gevolgen die rechtsbijstandsverzekeraars kunnen ondervinden van de beslissing. Het Hof stelt dat voor zover deze gevolgen zich al zouden voordoen, zij geen grond kunnen zijn voor een restrictieve uitleg van de geldende bepalingen. Verder is het volgens het Hof niet uitgesloten dat de rechtsbijstandsverzekeraar in bepaalde gevallen beperkingen stelt aan de te vergoeden kosten van rechtsbijstand. Concreet betekent de uitspraak van het Hof dat indien u als werknemer in een UWV-procedure wordt betrokken of u als werkgever zelf zo’n procedure start, u uw eigen advocaat mag kiezen op kosten van uw verzekeraar. Heeft u een geschil met een bestuursorgaan zoals UWV of de Gemeente en wilt u bezwaar maken dan kunt u zich laten bijstaan door uw eigen gekozen advocaat. Uiteraard moet er wel een redelijke kans op succes aanwezig zijn. Van een rechtsbijstandsverzekeraar kan niet worden verwacht dat een kansloze procedure wordt gefinancierd. Daarnaast kan slechts aanspraak worden gemaakt op de redelijkerwijs te maken kosten en zal daaraan in de polisvoorwaarden doorgaans een maximum worden gesteld.