Wanneer is er sprake van rechtsverwerking bij een alimentatieachterstand?

Kan er een geslaagd beroep op rechtsverwerking worden gedaan?

In dit blog zal ik een recente uitspraak van de Rechtbank Noord-Nederland bespreken. De situatie was als volgt:

Bas en Janneke hebben 3 kinderen van 11, 14 en 16. Bas is zelfstandig ondernemer en oefent zijn bedrijf uit in een BV. Janneke zorgt voornamelijk voor de kinderen. In 2011 beslissen zij om te gaan scheiden. De kinderen zullen één weekend in de veertien dagen en één doordeweekse dag bij Bas verblijven.

In hun echtscheidingsconvenant hebben Bas en Janneke afgesproken dat Bas maandelijks € 355 per maand aan kinderalimentatie zal overmaken en € 3.700 per maand aan partneralimentatie. Verder hebben zij een niet-wijzigingsbeding opgenomen, dat inhoudt dat hun afspraak over de partneralimentatie in principe niet meer gewijzigd kan worden. In mei 2015 stopt Bas met het betalen van de kinder- en partneralimentatie. Hij kan het niet langer betalen.

In juni 2015 gaat de BV van Bas failliet. De ondernemingsactiviteiten worden voortgezet in een door Janneke opgerichte BV, waarvoor Bas werkzaamheden verricht op basis van een arbeidsovereenkomst. Na beëindiging van deze overeenkomst, in 2017, richt Bas een nieuwe BV op.

Janneke verzoekt de rechtbank Bas te veroordelen tot nakoming van zijn alimentatieverplichtingen en Bas te veroordelen tot betaling van de achterstallige partner- en kinderalimentatie over de periode mei 2015 t/m oktober 2020. Het gaat inmiddels om een bedrag van meer dan € 300.000. Bas beroept zich op rechtsverwerking.

Rechtsverwerking

Volgens vaste rechtspraak vereist rechtsverwerking dat de persoon in kwestie zich heeft gedragen op een wijze die naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onverenigbaar is met het vervolgens geldend maken van zijn recht. Hier is sprake van als bij de wederpartij het gerechtvaardigd vertrouwen is gewekt dat de persoon in kwestie zijn recht niet meer uitoefent (of zal uitoefenen) en de positie van de wederpartij onredelijk wordt benadeeld in geval de gerechtigde zijn recht alsnog uitoefent. Voor het slagen van een beroep op rechtsverwerking moet sprake zijn van een gedraging. Enkel tijdsverloop dan wel louter stilzitten is onvoldoende om rechtsverwerking aan te nemen.

Beslissing van de rechtbank

De rechtbank overweegt als volgt. Partijen zijn in principe gebonden aan de afspraken die zij hebben gemaakt in het convenant over de alimentatie.

Bas en Janneke hebben echter blijkbaar, naar aanleiding van de omstandigheden die zich voordeden, aanleiding gezien om van deze afspraken af te wijken. Deze omstandigheden bestonden eruit dat de BV van Bas failliet is gegaan, waardoor het inkomen van Bas wegviel. Janneke erkent dat hierdoor sprake was van een probleemsituatie en dat zij samen gezocht hebben naar een oplossing, zodat Janneke kon blijven beschikken over het minimale bedrag dat zij nodig had om te kunnen leven met de kinderen.

In goed overleg hebben zij daarom een constructie bedacht, waarin Janneke een nieuwe BV zou oprichten, en Bas de bedrijfsactiviteiten van de gefailleerde BV voort zou zetten. Uit deze vennootschap ontving Janneke sindsdien een management fee, waarmee zij in het levensonderhoud van haar en de kinderen kon voorzien, terwijl zij geen werkzaamheden verrichtte. Bas verwierf slechts een beperkt inkomen uit deze BV.

Nadat de arbeidsovereenkomst van Bas met deze BV was beëindigd in 2017, is Bas verdergegaan met een nieuwe BV, maar ook daaruit haalde hij weinig inkomsten. Dit was ook bekend bij Janneke. Janneke bleef ondertussen een management fee ontvangen uit haar BV, waarvan de werkzaamheden werden voortgezet door haar familie.

Sommatie?

In deze periode van 2015 tot 2019 staat het voor de rechtbank niet vast dat Janneke Bas gesommeerd heeft om de alimentatietermijnen te betalen, of dat zij incassomaatregelen heeft getroffen. Integendeel: zij gaf er blijk van de problemen waar Bas, of eigenlijk zij beiden, in verzeild waren geraakt te erkennen.

Janneke was op de hoogte van de financiële problemen van Bas en heeft juist met hem meegedacht om tot oplossingen te komen. Pas voor het eerst op 14 januari 2019 heeft de advocaat van Janneke aan Bas een brief gestuurd, waaruit blijkt dat Janneke aanspraak maakt op de achterstallige termijnen aan kinder- en partneralimentatie.

Onder deze omstandigheden is de rechtbank van oordeel dat Janneke zich heeft gedragen op een wijze die, naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid, onverenigbaar is met het alsnog aanspraak maken op de achterstallige termijnen van kinder- en partneralimentatie. De omstandigheden brengen met zich dat bij Bas het gerechtvaardigd vertrouwen is gewekt dat Janneke haar aanspraak, voor de periode tussen mei 2015 en 14 januari 2019, niet meer geldend zou maken. Het niet-wijzigingsbeding uit het convenant, doet hier niet aan af.

Bovendien zou de positie van Bas onredelijk benadeeld worden indien Janneke haar aanspraak alsnog geldend zou kunnen maken. Janneke heeft namelijk steeds een management fee ontvangen, terwijl Bas de onderneming dreef en het merendeel van het werk verrichtte, maar daarvoor slechts een beperkt bedrag betaald kreeg. Ook na oprichting van zijn nieuwe BV verwierf Bas niet genoeg inkomsten.

De rechtbank concludeert daarom dat het beroep van Bas op rechtsverwerking voor de periode van mei 2015 tot 14 januari 2019 slaagt. Vanaf 14 januari 2019, de dagtekening van de brief van de advocaat van Janneke, kon Bas er niet meer op vertrouwen dat Janneke geen aanspraak meer zou maken op het overeengekomen bedrag. Vanaf dat moment is van rechtsverwerking geen sprake meer.

Bas moet dan ook de achterstallige termijnen (vanaf 14 januari 2019) aan kinder- en partneralimentatie alsnog voldoen aan Janneke.

Vragen over alimentatie of familierecht?

Heb je naar aanleiding van dit blog vragen over kinderalimentatie of partneralimentatie? Neem dan nu contact op met mij of één van de andere familierechtsspecialisten. Wij staan voor je klaar en helpen je graag!

Neem contact op