Wat is smartengeld?
11 feb 2022 Letselschaderecht Jolanda Broeders
N.b. Dit artikel is meer dan een jaar geleden voor het laatst gewijzigd. De informatie kan verouderd zijn.
Iemand die slachtoffer is geworden van een ongeval, bijvoorbeeld een verkeersongeval of een medische fout, heeft eventueel recht op een schadevergoeding. Je krijgt na een ongeval te maken met verschillende kosten. Schade valt onder te verdelen in materiële en immateriële schade. Materiële schade is schade die je daadwerkelijk in je portemonnee voelt. Hierbij kun je denken aan verlies van inkomsten, kosten in verband met huishoudelijke hulp of reparatiekosten aan de auto in geval van een verkeersongeval. Immateriële schade wordt ook wel smartengeld genoemd.
Wat is smartengeld?
Smartengeld is een financiële vergoeding voor immateriële schade, ofwel de emotionele, lichamelijke en psychische schade. Voorbeelden hiervan zijn pijn, verdriet, geestelijk leed of verminderde levensvreugde. Het is ook een vergoeding voor het feit dat je eventueel blijvende beperkingen aan het ongeval overhoudt. Denk ook aan de tijd die je kwijt bent aan medische behandelingen voor het opgelopen letsel. Na een ernstig ongeval staat je hele leven namelijk op zijn kop. Je leven wordt niet meer zoals ervoor en je hebt hier zelf niet om gevraagd, maar toch zit je wel met de gevolgen van het ongeval. Ondanks dat deze schade niet eenvoudig is uit te drukken in een geldbedrag, kun je hiervoor een schadevergoeding claimen.
Alleen smartengeld bij een aansprakelijke partij
Je krijgt je schade vergoed als iemand aansprakelijk is voor het ongeval dat jou is overkomen. Als de aansprakelijkheid is erkend zal de schade die je hebt geleden en die je in de toekomst zult lijden vergoed worden. De schade wordt pas volledig afgewikkeld als er een medische eindsituatie is. Dat betekent dat enige tijd na het ongeval wordt vastgesteld dat het letsel genezen is of niet verder meer zal genezen, maar je wel bent uitbehandeld. Er hoeft niet perse sprake te zijn van zwaar lichamelijk letsel. De aard en ernst van het letsel spelen wel een rol bij het bepalen van de hoogte van het smartengeld.
In welke gevallen heb je recht op smartengeld?
De grondslag voor smartengeld is te vinden in het Burgerlijk Wetboek, afdeling 6.1.10. Hier worden alle wettelijke verplichtingen tot schadevergoeding geregeld. In het bijzonder zijn art. 6:95 BW en 6:106 BW van belang.
De basis voor de aanspraak op smartengeld kun je vinden in art. 6:95 BW: ‘De schade die op grond van een wettelijke verplichting tot schadevergoeding moet worden vergoed, bestaat in vermogensschade en ander nadeel, dit laatste voor zover de wet op vergoeding hiervan recht geeft.’ Met ander nadeel wordt hier de immateriële schade bedoeld.
Een van de belangrijkste artikelen over de immateriële schade is art. 6:106 BW. De wet zegt hierover het volgende. Voor nadeel dat niet in vermogensschade bestaat, heeft het slachtoffer recht op een naar billijkheid vast te stellen schadevergoeding:
a) Indien de aansprakelijke persoon het oogmerk had om nadeel bij een ander toe te brengen.
b) Indien het slachtoffer lichamelijk letsel heeft opgelopen, in zijn eer of goede naam is geschaad of op andere wijze in zijn persoon is aangetast.
c) Indien het nadeel gelegen is in aantasting van de nagedachtenis van een overledene.
In deze gevallen heeft het slachtoffer recht op smartengeld. Zoals je kunt zien wordt de hoogte van smartengeld ‘naar billijkheid’ vastgesteld. Dat wil zeggen naar wat de rechter passend acht in deze specifieke situatie. Dit geeft de rechter veel vrijheid.
"De rechtbank Midden-Nederland heeft reeds bevestigd dat smartengeld niet alleen als doel heeft compensatie van levensvreugde, maar ook dient het smartengeld genoegdoening te verschaffen voor het geschokte rechtsgevoel."
Oogmerk (sub a)
Indien de aansprakelijke persoon het oogmerk had om nadeel bij een ander toe te brengen bestaat er recht op smartengeld. Dit komt vaak voor bij strafzaken. Bijvoorbeeld als een vader een kind om het leven brengt enkel en alleen om de moeder te kwetsen.
Lichamelijk letsel en andere aantastingen in de persoon (sub b)
Er bestaat ook een recht op smartengeld indien het slachtoffer lichamelijk letsel heeft opgelopen, in zijn eer of goede naam is geschaad of op een andere wijze in zijn persoon is aangetast. Ieder lichamelijk letsel, dus bijvoorbeeld ook een blauw oog, geeft recht op smartengeld. De ernst van het letsel speelt enkel een rol bij de hoogte van het smartengeld. Iemand die een dwarsleasie of hersenletsel oploopt krijgt uiteraard veel meer dan iemand met een gekneusde pols.
Bij een schending van de eer of goede naam is er sprake van aantasting van iemands zelfbeeld of het beeld dat anderen van een persoon hebben, zoals bijvoorbeeld onrechtmatige perspublicaties of uitingen op social media.
Als laatste is er aantasting van de persoon, als er bijvoorbeeld geestelijk letsel ontstaat (zonder lichamelijk letsel). Denk hierbij aan shockschade. Daarmee wordt bedoeld de letselschade als iemand een ernstig ongeval heeft waargenomen of direct wordt geconfronteerd met de ernstige gevolgen ervan. Stel je bent als ouder getuige van het ongeval waarbij jouw kind komt te overlijden of heel ernstig hersenletsel oploopt. Shockschade wordt alleen vergoed bij uitzonderlijk zware en ernstige ongevallen. Degene die shockschade vordert zal voldoende concrete gegevens moeten aanvoeren waaruit blijkt dat een psychische beschadiging is ontstaan.
Aantasting nagedachtenis overledene (sub c)
Een beperkte groep nabestaanden heeft recht op smartengeld als het slachtoffer overlijdt. Deze groep is beperkt tot niet van tafel en bed gescheiden echtgenoten en bloedverwanten tot de tweede graad (ouders, grootouders, kinderen, kleinkinderen, broers en zusters). Deze vergoeding ziet alleen op de aantasting van de eer en goede naam van de overledene. Nabestaanden ontvangen soms ook nog overlijdensschade (art. 6:108 BW). Hieronder vallen ook materiële schadeposten, zoals kosten van lijkbezorging.
Doel van smartengeld
De rechtbank Midden-Nederland heeft in een uitspraak van 19 januari 2022 bevestigd dat smartengeld niet alleen als doel heeft compensatie van levensvreugde, maar ook dient het smartengeld genoegdoening te verschaffen voor het geschokte rechtsgevoel. Daarom heeft ook een slachtoffer met ernstig hersenletsel en verminderd bewustzijn recht op smartengeld. Het slachtoffer in die zaak, een man van 43 jaar, die na 9 maanden is overleden had naast het hersenletsel ook nog een hoge dwarsleasie opgelopen en kreeg € 200.000,00 aan smartengeld.
Contact
Wil jij weten wat een redelijke vergoeding voor het smartengeld is in jouw zaak, vraag het een van onze specialisten?
Meer blogs over letselschaderecht
