De Hoge Raad heeft zich op 2 mei 2014 uitgelaten over de rangorde van onderhoudsverplichtingen. Die rangorde speelt natuurlijk alleen in het geval de financiële ruimte van de alimentatieplichtige onvoldoende is om aan de behoefte van alle onderhoudsgerechtigden te kunnen voldoen.
In de
casus die aan de Hoge Raad voorlag speelde het volgende. Een man en een vrouw hadden met elkaar samengewoond. Uit die relatie waren twee kinderen geboren. De kinderen hadden na de scheiding hun hoofdverblijf bij de vrouw. De man had inmiddels een nieuwe relatie met X, met wie hij was gaan samenwonen. X had ook twee kinderen uit een eerdere relatie, die bij hen inwoonden. De man voorzag voor een deel in het levensonderhoud van de twee kinderen van X. Hij was van mening dat, bij het bepalen van zijn financiële ruimte (draagkracht) voor het vaststellen van de alimentatie voor zijn kinderen uit zijn vorige relatie, rekening moest worden gehouden met de kosten die hij voor die twee kinderen betaalde.
Onderhoudsplicht: hoe zit dat nu?
Op grond van artikel 1:392 lid 1 sub a BW zijn ouders gehouden tot het verstrekken van levensonderhoud jegens hun kinderen. De wet voorziet niet in een onderhoudsplicht ten opzichte van de kinderen van een partner met wie geen huwelijk of geregistreerd partnerschap is aangegaan.
Artikel 1:400 lid 1 BW is op 1 maart 2009 in werking getreden en luidt: ‘Indien een persoon verplicht is levensonderhoud te verstrekken aan twee of meer personen en zijn draagkracht onvoldoende is om dit volledig aan allen te verschaffen, hebben zijn kinderen en stiefkinderen die de leeftijd van een en twintig jaren nog niet hebben bereikt voorrang boven alle andere onderhoudsgerechtigden.’
Aan deze bepaling ligt het uitgangspunt ten grondslag dat ouders ook na een echtscheiding beiden verantwoordelijk blijven voor de opvoeding en verzorging van hun kinderen. Zij strekt ertoe dat de verplichting tot een behoorlijke bijdrage aan de kinderen voorgaat boven andere verplichtingen die de ouders op zich hebben genomen.
Samenloop van wettelijke en morele verplichtingen
In de zaak die de Hoge Raad voorgeschoteld kreeg, was echter geen sprake van samenloop van een wettelijke verplichting tot het verstrekken van levensonderhoud, maar ging het om een wettelijke onderhoudsplicht (jegens de kinderen van de man en de vrouw) versus een morele verplichting tot levensonderhoud (jegens de minderjarige kinderen van X, met wie de man in gezinsverband samenleefde). De Hoge Raad oordeelde dat moet worden aangenomen dat voorrang van een onderhoudsplicht aan de (stief)kinderen óók geldt in een geval als in deze casus. Dit betekent dat de beoordeling van gevallen zoals het onderhavige niet meer kan plaatsvinden met inachtneming van
eerdere rechtspraak, maar dient te geschieden met overeenkomstige toepassing van artikel 1:400 lid 1 BW.
Strijd met artikel 8 EVRM?
Overigens heeft het Gerechtshof Den Haag zich op 19 maart 2014 nog in een soortgelijke casus
uitgelaten, zij het dat hier de vraag aan de orde was of bij het vaststellen van de kinderalimentatie rekening moest worden gehouden met een bijdrage van de nieuwe partner van de vrouw in de kosten van de kinderen van de man en de vrouw, ook al bestaat er voor die nieuwe partner geen wettelijke onderhoudsplicht. De insteek van deze casus is dus net iets anders. Het Hof oordeelde dat het onderscheid in Nederland tussen een formele stiefouder die wél onderhoudsplichtig is jegens zijn stiefkinderen en de nieuwe partner met wie slechts wordt samengewoond en die die status niet heeft, strijd kan opleveren met artikel 8 EVRM en zodoende kan leiden tot doorbreking van het wettelijk stelsel.
