15 dec 2021 Ondernemingsrecht Erik van Loon
De afgelopen maanden heb ik je in een serie blogs meegenomen in de juridische aspecten van samenwerken. Zo vertelde ik meer over verschillende samenwerkingsvormen, de belangrijkste aandachtspunten bij samenwerken en de bepalingen die niet mogen ontbreken in een overeenkomst. In het laatste blog uit deze serie ga ik in op een onderwerp waar iedere ondernemer vroeg of laat mee te maken krijgt: een conflict.
In mijn eerste blog schreef ik het al: samenwerken geeft veel voordelen. Niet alleen energie en inspiratie, maar ook flexibiliteit en synergie. De afgelopen maanden heb ik je regelmatig tips gegeven om een eventuele samenwerking juridisch in goede banen te leiden, zodat al die positieve energie bij de start van een samenwerking later niet omslaat in negatieve energie.
Maar ook als je de juiste samenwerkingsvorm hebt gekozen, goed hebt nagedacht over verschillende scenario’s – waaronder een mogelijk einde van de samenwerking – en de contracten op orde hebt, kan je een conflict krijgen met je zakenpartner(s). Welke opties heb je dan?
Als je nog met elkaar verder wilt en de relatie dus belangrijker is dan het geschil, ligt een gang naar de rechter niet voor de hand. Een procedure is vrijwel altijd tijdrovend en kostbaar. Dat kan de samenwerking lamleggen. Bovendien is de kans groot dat de gemoederen in een procedure alleen maar verder verhit raken. Welke opties liggen meer voor de hand?
Bij een bindend advies vraag je – samen – een onafhankelijke deskundige om zich uit te spreken over (onderdelen van) het conflict. Daarbij leg je van tevoren in een vaststellingsovereenkomst vast dat beide partijen aan het bindend advies zijn gebonden, ongeacht de uitkomst.
Een nadeel van een bindend advies is dat het niet wordt uitgesproken door een rechter. Het is dus geen vonnis. Houdt de andere partij zich onverhoopt niet aan het advies? Dan moet je alsnog naar de rechter.
Arbitrage is een vorm van particuliere rechtspraak – buiten de rechter om – waarbij je een arbiter of arbitragecommissie (van meerdere leden) vraagt een uitspraak te doen over (onderdelen van) het conflict. In de praktijk wordt arbitrage regelmatig als optie opgenomen in het contract of de algemene voorwaarden. Zeker in branchevoorwaarden komen arbitragebedingen regelmatig voor. Maar je kunt ook nog voor arbitrage kiezen als het conflict eenmaal is ontstaan.
Een uitspraak van een arbiter (het arbitraal vonnis) is net zo bindend als een uitspraak van een rechter, maar een arbitrageprocedure verloopt vaak sneller. Hoger beroep is niet altijd mogelijk. Afhankelijk van het arbitrage instituut die je benadert, kunnen de arbiters gespecialiseerd zijn in bijvoorbeeld de branche waarin jullie actief zijn. In internationale gevallen kan arbitrage ook goed van pas komen. Nu op grond van het Verdrag van New York vele landen ter wereld elkaars arbitrale vonnissen erkennen en het tenuitvoerlegging daarvan toestaan. Meer nog dan bij ‘gewone’ rechterlijke uitspraken het geval is.
Een andere optie is mediation. Deze alternatieve vorm van geschillenbeslechting is de laatste jaren in opkomst, ook in zakelijke geschillen. Bij mediation ga je met de andere partij om tafel om het conflict te bespreken en tot oplossingen te komen. Daarbij word je begeleid door een onpartijdige en onafhankelijke mediator, die het gesprek in goede banen leidt. Bij mediation is er veel aandacht voor het ontstaan van het conflict en de achterliggende emoties en belangen. Hierdoor had mediation in het verleden een softer imago. Onterecht wat mij betreft.
Mediation kent namelijk een aantal voordelen. Zo is het sneller en (doorgaans) goedkoper dan een procedure. Bovendien is de slagingskans hoog. Meestal ben je met een aantal gesprekken klaar. Je hebt bij mediation ook veel meer invloed op de uiteindelijke oplossing die bereikt wordt. Daardoor zijn ook creatieve oplossingen mogelijk. Tot slot is het ook zeker niet uitgesloten dat door een goede mediation, je relatie met de andere partij zelfs verbetert door de zaken die tijdens de mediation op tafel zijn gekomen. Wel zo fijn als je nog met elkaar verder wilt.
Als al deze mogelijkheden niet haalbaar zijn of niet tot een oplossing hebben geleid, kun je natuurlijk ook nog naar de gewone rechter. Specifiek voor ondernemers en commerciële geschillen zijn er – naast de reguliere rechtbank – een aantal bijkomende mogelijkheden.
Sinds 1 januari 2019 bestaat de Netherlands Commercial Court (NCC) en de Netherlands Commercial Court of Appeal (NCA). Dit zijn kamers van respectievelijk de rechtbank Amsterdam en het gerechtshof Amsterdam. Zaken worden standaard behandeld in het Engels. Er wordt ook uitspraak gedaan in het Engels. Men richt zich met deze kamers op internationaal actieve bedrijven. Voorwaarde is wel dat je met de andere partij overeenkomt dat het NCC de bevoegde rechter is om over het geschil te oordelen. Dat kan vooraf, in het contract, maar ook achteraf in een afzonderlijke overeenkomst. Voordeel van het NCC is dat je zaak wordt behandeld door ervaren en gespecialiseerde rechters. De griffierechten zijn wel wat hoger dan bij reguliere Nederlandse rechtbanken.
Daarnaast is er nog de Ondernemingskamer van het gerechtshof Amsterdam. De Ondernemingskamer kan worden benaderd voor veel verschillende onderwerpen, maar de meest bekende zijn de zogenaamde enquêteverzoeken: verzoeken tot het instellen van een onderzoek wegens gegronde redenen om te twijfelen aan een juist beleid of juiste gang van zaken binnen de onderneming. Als de Ondernemingskamer meent dat inderdaad sprake is van zulke gegronde redenen, dan wijst de Ondernemingskamer een onderzoeker aan om het beleid en de gang van zaken binnen de onderneming te onderzoeken. Tijdens en na dat onderzoek kan de Ondernemingskamer ook andere – vergaande – maatregelen treffen, zoals de benoeming van een bestuurder met een doorslaggevende stem of de overdracht van aandelen ten titel van beheer.
Met al deze verschillende wegen die je in geval van een geschil kunt bewandelen, is niet in algemene zin aan te geven wat de beste weg is. Ben je betrokken bij een zakelijk conflict en ben je benieuwd welke van deze opties de grootste kans van slagen heeft? Neem dan vooral contact op met mij of mijn collega’s.
Lees alle beschikbare artikelen uit de blogreeks over samenwerken van Robin Jong.
Binnen het ondernemingsrecht heeft Erik twee duidelijke specialisaties: het faillissementsrecht en het rechtspersonen- & vennootschapsrecht. Het zijn voornamelijk ondernemers die vertrouwen op deze specialistische kennis van Erik.
Meer artikelen van Erik van Loon