Beroepsziekten, vaak dieper dan het oor en nauwelijks erkend

Jaarlijks lopen in totaal ongeveer 250.000 werknemers gezondheidsschade op door een arbeidsongeval of een beroepsziekte. In 2012 waren er 6.451 meldingen van beroepsziekten, waarvan zo’n 3000 meldingen gingen over gehoorschade. Volop aandacht voor gehoorbeschadiging op het werk. Toch vormen werkgebonden psychische aandoeningen nog altijd de meest voorkomende beroepsziekte. Daarover geen woord. Ik vind het opmerkelijk dat de media meer aandacht hebben voor gehoorbeschadigingen dan voor psychisch leed bij werknemers.

Gehoorschade door werk: conflicten van plichten

Oorbeschermers worden lang niet altijd gedragen en geluid wordt niet altijd goed gedempt, met kapotte oren als gevolg. Gehoorbeschadiging blijkt voor de media een dankbaar thema als het om beroepsziekten gaat. Misschien omdat het zo’n herkenbare beschadiging is als gevolg van arbeidsomstandigheden. We kunnen ons er wel iets bij voorstellen. Het dragen van oorbeschermers is dan ook hinderlijk voor wie in een omgeving met kabaal met anderen samenwerkt. Zelfs in een lawaaiige omgeving wil je wel graag horen wat anderen tegen je zeggen. En in het geval er op een bouwplaats of in een fabriek met dampende en stampende machines iets misgaat moet je alarmsignalen niet missen doordat jouw oorbeschermer het alarm niet doorgeeft. Bas Sorgdrager, beroepsziektenspecialist bij het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten (NCvB) noemt dat het gevolg van ‘conflicten van plichten’: je kunt niet aan beide plichten voldoen: èn je oren beschermen tegen beschadigingen door te harde geluiden en tegelijkertijd ándere signalen en geluiden gewoon blijven horen.

Psychisch letsel door werk: conflicten van plichten

Een kapot oor is wellicht makkelijker te herkennen dan een gekwetste ziel. Dat verklaart misschien de ruime aandacht voor het oor. Maar de ‘conflicten van plichten’ reiken veel verder dan in het geval van gehoorbeschadigingen. Wat te denken van de leraar die zo graag voor de klas staat en het contact met leerlingen voorop stelt, maar kapot draait in een systeem van administratieve afhandelingen, planningen en constante veranderingen in het onderwijs? Wat te denken van de zorgmedewerkers en hulpverleners die, als ze anderen willen bijstaan in hun ellende, steeds vaker geconfronteerd worden met agressie en geweld? Het zijn zorgwekkende cijfers waar gaat het om psychisch letsel op de werkplek.

Werkgebonden psychische aandoeningen

De incidentie is het hoogst in het onderwijs. De diagnoses overspannenheid en burn-out vormden, net als voorgaande jaren, het grootste deel van het aantal meldingen (76%). Net als bij depressie zijn problemen met de werkinhoud en proble­men tussen mensen vaak de oorzaak. Bij 50% van de meldingen is er sprake van verzuim dat langer dan drie maanden duurt. In 2012 waren er 107 meldingen van een Posttraumatische Stress Stoornis (PTSS). Agressie-incidenten en aanwe­zigheid bij ongevallen zijn hiervan de oorzaak.

Vaak geen compensatie voor ongeval of beroepsziekte

Jaarlijks lopen ongeveer 250.000 werknemers gezondheidsschade op door een arbeidsongeluk of een beroepsziekte. Zo'n 10 procent zit na een half jaar nog steeds ziek thuis. Van de 25.000 slachtoffers met extra financiële schade komen er maar 4000 in aanmerking voor enige vorm van schadevergoeding. Slachtoffers worden daarnaast ook nog eens vaak onheus bejegend en raken dikwijls in een sociaal isolement.

'De huidige compensatiepraktijk werkt niet'

Dat stelt onderzoeker Wim Eshuis in zijn proefschrift ‘Werknemerscompensatie in de steigers: naar een nieuwe aanpak van werknemerscompensatie van arbeidsongevallen en beroepsziekten in arbeidsorganisaties’, waarop hij vandaag promoveert. Tijd dat het anders wordt! Deze blog is eerder verschenen op de website letselzaken.com.