Echtscheiding zonder rechter: goedkoop wordt duurkoop!

Al sinds jaar en dag kan een echtscheiding enkel uitgesproken worden door een rechter. Als een getrouwd stel uit elkaar wil gaan, zal het echtpaar dus steeds de rechtbank moeten verzoeken om de echtscheiding uit te spreken. Dit verzoek kan alleen door een advocaat worden ingediend, waardoor inschakeling van een advocaat bij een echtscheiding altijd noodzakelijk is. Het Ministerie van Veiligheid en Justitie vindt dat het voor getrouwde stellen zonder minderjarige kinderen mogelijk moet zijn om zonder tussenkomst van de rechter en dus zonder advocaat te kunnen scheiden, mits de echtgenoten het eens zijn over de echtscheiding. Daartoe is het wetsvoorstel "Wet scheiden zonder rechter" opgesteld.

Vereenvoudiging echtscheidingsprocedure

Eén van de doelen van het wetsvoorstel is om de echtscheidingsprocedure voor echtgenoten zonder kinderen te vereenvoudigen. Het is echter de vraag of het scheidende stel daar veel van merkt. Anders dan veel mensen vaak denken, verloopt de procedure bij de rechtbank in vergelijkbare gevallen ook eenvoudig. Als partijen het met elkaar eens zijn (en dat is de voorwaarde in het wetsvoorstel), dan wordt het echtscheidingsverzoekschrift schriftelijk ingediend en verloopt de verdere procedure ook geheel schriftelijk. De rechtbank beoordeelt of aan de wettelijke voorwaarden voor de echtscheiding is voldaan en geeft binnen circa 4 tot 6 weken de echtscheidingsbeschikking af. De echtgenoten hoeven dus niet naar de rechtbank toe. Ik merk in de praktijk dan ook dat cliënten deze gang van zaken nooit vervelend of als belastend ervaren. In het wetsvoorstel wordt de mogelijkheid gecreëerd om de echtscheiding te laten uitspreken door de ambtenaar van de burgerlijke stand. Bij die ambtenaar moet door de echtgenoten een echtscheidingsverzoek worden ingediend. De echtgenoten moeten vervolgens naar de ambtenaar toe, om gezamenlijk te verklaren dat de echtscheiding door allebei gewenst is. Ik vraag me af of de echtgenoten dit niet vervelender vinden dan de schriftelijke procedure bij de rechtbank. Bovendien zal de verkorting van de procedure ook beperkt zijn, nu de ambtenaar volgens het wetsvoorstel de echtscheiding pas na 2 weken na indiening van het verzoek mag uitspreken en natuurlijk ook tijd moet vrijmaken om het scheidende paar te ontvangen.

Nadelige effecten wetsvoorstel

Zoals gezegd stelt het wetsvoorstel dat de echtgenoten het eens moeten zijn over de echtscheiding, als zij gebruik willen maken van de route via de ambtenaar van de burgerlijke stand. Dit houdt echter niet in dat de echtgenoten het ook eens moeten zijn over alle gevolgen van de echtscheiding, zoals op het gebied van de alimentatie, het vermogen en het pensioen. Als zij daarover geen overeenstemming bereiken, dan zal er alsnog geprocedeerd moeten worden. Nadeel is dat er voor de alimentatie een andere procedure gevolgd moet worden dan voor geschillen over het vermogen en het pensioen. Het kan dus zo zijn dat dan meerdere procedures noodzakelijk zijn met de nodige kosten tot gevolg. Tijdens de echtscheidingsprocedure is het wel mogelijk om alle zaken in dezelfde procedure door de rechter te laten behandelen. Verder is de tussenkomst van een advocaat niet meer noodzakelijk. Natuurlijk klinkt dit voor velen aantrekkelijk, maar daardoor ontbreekt het wel aan goede advisering aan de scheidende mensen. Het afwikkelen van de gevolgen van een echtscheiding is complexe materie. Niet voor niets is er voor familierechtadvocaten een specialisatievereniging en heeft de Raad voor Rechtsbijstand eisen gesteld aan de deskundigheid van advocaten die echtscheidingen behandelen. Aan mij wordt regelmatig gevraagd om de door echtgenoten zelf gemaakte afspraken te beoordelen. Vrijwel altijd blijkt dat de afspraken onvolledig zijn of dat partijen van een onjuiste voorstelling van zaken zijn uitgegaan, door onbekendheid met ieders rechten en plichten. Indien een echtscheiding niet goed geregeld is, leidt dat later vaak alsnog tot onnodige procedures tussen partijen. Of tot belastingheffingen door de fiscus, omdat geen rekening is gehouden met de fiscale regelgeving. Dit is bijvoorbeeld het geval als echtgenoten de overwaarde van de woning niet verdelen in ruil voor het afzien van partneralimentatie.

Goedkoop wordt duurkoop

Vaak zijn de kosten van bovengenoemde procedures of fiscale heffingen een stuk hoger dan de kosten van advisering door een familierechtadvocaat tijdens het regelen van de echtscheiding. Bovendien blijkt het vaak lastiger om op een later moment in goed overleg tot (aangepaste) afspraken te komen dan tijdens de echtscheiding. Het is dan ook de vraag of het andere doel van het wetsvoorstel, kostenbesparing, uiteindelijk wel wordt bereikt!