Eerst trouwen, dan pas kinderen: dat is inmiddels al lange tijd niet meer de norm. Er worden steeds meer kinderen geboren in een relatie waarin de ouders eventueel wel samenwonen, maar niet getrouwd zijn. Volgens het
CBS hadden in 2009 zelfs 4 van de 10 pasgeboren kinderen ouders die niet met elkaar gehuwd zijn. Hoewel het dus vaak voorkomt dat ouders niet getrouwd zijn, is niet altijd bekend dat de wet wel onderscheid maakt tussen ouders die wel en die niet gehuwd zijn (of een geregistreerd partnerschap zijn aangegaan).
Huwelijk
Ouders die getrouwd zijn, of een geregistreerd partnerschap zijn aangegaan, zijn automatisch allebei de juridische ouder van een kind. Bovendien hebben zij eveneens allebei automatisch het ouderlijk gezag over een kind. Dit is bij ongehuwden ouders anders.
Erkenning
Bij vrijwel iedereen is wel bekend dat de ongehuwde vader het kind moet
erkennen. Pas door de erkenning wordt de vader ook juridisch als vader aangemerkt. Een kind kan al voor de geboorte worden erkend, maar natuurlijk ook na de geboorte. De erkenning geschiedt bij de ambtenaar van de burgerlijke stand of bij de notaris.
De moeder is overigens al automatisch ook juridisch de moeder. De vrouwelijke partner van de moeder heeft tegenwoordig ook de mogelijkheid om een kind te erkennen. Het kind heeft dan twee juridische moeders. Een kind kan wel maximaal twee juridische ouders hebben.
Gezag
Vaak is niet bekend dat door de enkele erkenning er nog geen sprake is van gezag over het kind. De ouder die belast is met het
gezag heeft onder andere het recht om de belangrijke beslissingen over het kind te nemen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het aanvragen van een paspoort en het nemen van beslissingen omtrent medische behandeling en de schoolkeuze. Bovendien bepaalt de ouder met gezag waar het kind woont. Ouders die allebei belast zijn met het gezag, moeten de belangrijke beslissingen samen nemen. Zo moet bijvoorbeeld ook de andere ouder met gezag toestemming geven, als de ouder bij wie het kind woont voornemens is om te
verhuizen.
Zoals aangegeven is de ongehuwde vader of vrouwelijke partner van de moeder na de erkenning nog niet belast met het gezag over het kind. Het is overigens behoorlijk eenvoudig om dit te regelen. Via het digitale loket van de rechtspraak kan gezamenlijk gezag worden aangevraagd, mits de moeder hiermee akkoord is. De rechtbank maakt vervolgens hiervan een aantekening in het gezagsregister. Daarna zijn beide ouders samen belast met het ouderlijk gezag over het kind. De moeder is namelijk na de geboorte vrijwel altijd automatisch belast met het ouderlijk gezag.
Gezag na het uit elkaar gaan
In mijn praktijk zie ik regelmatig (ongehuwde) vaders of vrouwelijke partners, waarvan de relatie inmiddels is verbroken en waarbij vervolgens duidelijk wordt dat zij niet belast zijn met het ouderlijk gezag. Natuurlijk vinden de meeste ouders het wel heel belangrijk dat zij mee kunnen en moeten beslissen over hun kind. Ook na het uit elkaar gaan, kan het gezamenlijk gezag worden aangevraagd via het
digitale loket van de rechtspraak. Voorwaarde blijft wel dat de moeder hiermee akkoord is en dus haar medewerking verleent. Juist als de relatie is verbroken, is dit geen vanzelfsprekendheid meer.
Indien de moeder niet akkoord is, dan zal in een procedure aan de rechtbank verzocht moeten worden om belast te worden met het (gezamenlijk) ouderlijk gezag over het kind. Uitgangspunt daarbij is dat beide ouders inderdaad belast worden met het gezag over hun kind(eren), zodat een dergelijk verzoek vaak wel wordt toegewezen. Dit is slechts anders als de verhoudingen en communicatie tussen de ouders bijzonder slecht zijn, of afwijzing van het verzoek in het belang van het kind noodzakelijk is.
Hoewel een procedure soms onvermijdelijk is, is dit voor kinderen vaak niet de meest prettige weg die ouders kunnen bewandelen. Bovendien is een procedure voor de beide ouders meestal een kostbare aangelegenheid. Het is dan ook verstandig om al tijdens de relatie het gezag over het kind goed te regelen.
