Schadevergoeding in het strafrecht: zo werkt het

Als u slachtoffer bent geworden van een misdrijf zit u vast met veel vragen. Bijvoorbeeld of het mogelijk is om uw schade op de dader te verhalen. Daarvoor heeft u verschillende mogelijkheden. Als bekend is wie de dader (verdachte) van het misdrijf is én de officier van justitie besluit de verdachte te vervolgen, kunt u uw schadevergoeding in het strafproces indienen. In dit blog leg ik u graag uit hoe dat werkt.

Ik wil meer weten over Letselschaderecht

Benadeelde partij

Als de officier van justitie besluit om de verdachte te vervolgen voor het strafbare feit waar u het slachtoffer van bent, krijgt u de mogelijkheid om u als benadeelde partij in het strafproces te ‘voegen’. Dat wil zeggen dat u als het ware meelift met de strafprocedure en zo vrij eenvoudig een vordering tot schadevergoeding kunt indienen. U ontvangt hiervoor een formulier van het Openbaar Ministerie, dat u ingevuld moet terugsturen, zo veel mogelijk voorzien van toelichting, rekeningen en bonnetjes. Naast materiële schade kunt u ook een bedrag voor immateriële schade (smartengeld) vragen. Als u daar hulp bij nodig heeft kunt u in lichte/eenvoudige gevallen terecht bij Slachtofferhulp Nederland. In meer ingewikkelde gevallen kunt u zich het beste laten bijstaan door een letseladvocaat.

Het Openbaar Ministerie houdt u vervolgens op de hoogte van de strafzaak. Daarnaast krijgt u de gelegenheid om de strafzaak bij te wonen en uw vordering toe te lichten. Dat bent u overigens niet verplicht. Bij ernstige misdrijven hebben slachtoffers en nabestaanden ook spreekrecht. U krijgt dan de gelegenheid om te vertellen wat u heeft meegemaakt en welke gevolgen het misdrijf voor u heeft gehad.

Komt de rechter tot een veroordeling van de verdachte? Dan beoordeelt hij ook uw vordering. Hij kijkt daarbij onder andere of uw schade een rechtstreeks gevolg is van het strafbare feit. Uw vordering mag niet te ingewikkeld zijn. Het strafproces mag namelijk niet al te veel vertraging oplopen door de vordering van de benadeelde partij. De strafrechter is ook niet gespecialiseerd in het beoordelen van ingewikkelde schadevergoedingen.

Is uw vordering toch te ingewikkeld? Dan zal de rechter hem (gedeeltelijk) niet-ontvankelijk verklaren en u doorverwijzen naar de civiele rechter.

Mogelijke uitspraken in het strafproces

Over uw voeging zijn de volgende uitspraken mogelijk:

• De rechter wijst de schadevordering geheel of gedeeltelijk toe en legt in dat geval waarschijnlijk meteen de schadevergoedingsmaatregel op.
• De rechter verklaart de schadevordering geheel of gedeeltelijk niet-ontvankelijk. U kunt uw schadevordering dan alsnog aan de civiele rechter voorleggen.
• De rechter wijst de schadevordering geheel of gedeeltelijk af. Onder voorwaarden is hoger beroep mogelijk.

Schadevergoedingsmaatregel

Als de rechter uw vordering toewijst, zal hij meestal meteen ook de zogenaamde schadevergoedingsmaatregel opleggen. Dat betekent dat u niet zelf het geld hoeft te innen. Het Centraal Justitieel Incasso Bureau (CJIB) zal proberen het bedrag te incasseren. Betaalt de dader niet? Dan krijgt u na acht maanden een voorschot uitbetaald van het CJIB. Dit voorschot kent een maximum van € 5.000. Voor slachtoffers van gewelds- en zedenmisdrijven geldt dit maximum niet.

Voor- en nadelen van voeging in het strafproces

Als u uw schade probeert te verhalen via het strafrecht heeft dat voor- en nadelen.

Voordelen

• Het is een relatief eenvoudige procedure.
• Bij toewijzing van de schade hoeft u niet zelf het geld te innen.
• Als de schadevergoedingsmaatregel wordt opgelegd krijgt u ook (een deel van) uw schade vergoed als de verdachte na acht maanden nog niet heeft betaald.

Nadelen

U kunt alleen eenvoudig vast te stellen schade verhalen. Ook kan er geen toekomstige schade worden gevorderd. Het zal dus niet altijd mogelijk zijn om alle schade via deze procedure te verhalen.

Conclusie

Uw schade verhalen via het strafrecht is de meest eenvoudige en minst kostbare procedure. Het is alleen vaak niet mogelijk om alle schade te verhalen. Is uw vordering ingewikkeld? Dan is het belangrijk dat u de vordering zo goed mogelijk voorbereidt en onderbouwt, om te voorkomen dat hij niet-ontvankelijk wordt verklaard. Kunt u daar hulp bij gebruiken of heeft u daar vragen over? Neem dan gerust contact met mij op.

Als de vordering erg ingewikkeld is, of het OM besluit om niet te vervolgen, heeft u ook de mogelijkheid een civiele vordering in te stellen. U kunt ook nog terecht bij het Schadefonds Geweldsmisdrijven. Dat laatste is overigens ook mogelijk als de dader niet bekend is.

Fotocredits: Jacob Lund / Adobe Stock

Ik wil contact opnemen